Toestemming Wetenschappelijk Onderzoek
In het Antoni van Leeuwenhoek worden gegevens en lichaamsmateriaal van u verzameld voor uw diagnose en behandeling. Ze zijn ook belangrijk voor wetenschappelijk onderzoek. Voor het gebruik van uw gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek vragen we uw toestemming.
Wanneer u patiënt bij ons bent, verzamelen en bewaren wij persoonsgegevens en medische gegevens en lichaamsmateriaal van u ten behoeve van uw behandeling. Het gaat bijvoorbeeld om scans, bloed, urine of weefsel. Sommige gegevens, beeldmateriaal en lichaamsmaterialen willen we ook graag gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek naar kanker, daaraan gerelateerde aandoeningen én om de zorg te verbeteren. Dit heet 'nader gebruik'. Hiervoor hoeven geen extra gegevens of lichaamsmaterialen verzameld te worden en is dus ook geen extra actie vereist. Bij nader gebruik worden alleen eerder verzamelde materialen gebruikt, als u ons daarvoor vooraf toestemming geeft.
Op deze pagina leest u meer over deze toestemming, over wetenschappelijk onderzoek en waarom dit zo belangrijk is. We adviseren u om deze pagina goed door te lezen.
Bij uw inschrijving in het AVL vragen wij u om door te geven of u wel of geen toestemming geeft voor het gebruik van uw gegevens voor wetenschappelijk onderzoek. Uw beslissing wordt geregistreerd in uw patiëntendossier.
Als u geen toestemming geeft, kan het zijn dat wij u nog wel vragen om aan andere specifieke onderzoeken mee te werken. Dit kan bijvoorbeeld gaan om het invullen van een vragenlijst of deelname aan klinische studies (trials). Daarvoor vragen we altijd apart toestemming aan u.
Waarom heeft het AVL deze toestemmingsvraag ingevoerd?
Patiënten hebben steeds meer de wens beter geïnformeerd te worden over het gebruik van hun gegevens en materialen. Het AVL wil dan ook graag transparantie bieden richting haar patiënten en hier wordt sinds een aantal jaar aan gewerkt. Onderdeel hiervan is actief aan patiënten vragen om deel te nemen aan wetenschappelijk onderzoek en toe te stemmen. Daarnaast heeft de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) gezorgd voor een impuls.
We volgen ook de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO). De WGBO gaat over de relatie tussen de cliënt en de zorgverlener. Daarnaast volgen we de Gedragscode Gezondheidsonderzoek van COREON. Hierin staan richtlijnen voor wetenschappelijk onderzoek met lichaamsmateriaal en medische gegevens die ten behoeve van diagnostiek en behandeling zijn verzameld.
Waarom is het belangrijk dat u toestemming geeft?
Als u ons toestemming geeft, helpt u ons om ons doel te bereiken: kanker de wereld uit. Wetenschappelijk onderzoek leert ons namelijk meer over hoe we kanker en daaraan gerelateerde aandoeningen kunnen voorkomen, behandelen en genezen en over hoe we onze zorg kunnen verbeteren. Daarnaast geeft wetenschappelijk onderzoek ons meer inzicht in hoe we de kwaliteit van leven kunnen verbeteren. Dat is belangrijk voor alle huidige en toekomstige patiënten.
Kwaliteit van leven verbeteren
Waarom vragen wij uw toestemming voor wetenschappelijk onderzoek?
Speel videoWat voor onderzoek doen we?
We doen verschillende soorten wetenschappelijk onderzoek naar kanker, waaronder ook genetisch onderzoek. Vaak doen we dat samen met andere onderzoekers, zowel in Nederland als in het buitenland. We willen kanker en daaraan gerelateerde aandoeningen steeds beter begrijpen en kunnen behandelen. Ook willen we de kwaliteit van leven voor patiënten blijven verbeteren. Daarom doen we ook wetenschappelijk onderzoek naar de behandeling en de zorg voor patiënten. We maken hierbij gebruik van verschillende onderzoekstechnieken.
Belangrijke resultaten van wetenschappelijk onderzoek maken we bekend in wetenschappelijke tijdschriften. Hierin bent u niet herkenbaar.
Wilt u meer actuele informatie over ons onderzoek? Lees onze nieuwsberichten hieronder:
Waarvoor vragen we uw toestemming?
Voor welke gegevens en materialen vraagt het AVL mijn toestemming?
Voor wetenschappelijk onderzoek kunnen gebruikt worden:
- Gegevens over uzelf. Bijvoorbeeld uw lengte, gewicht, geslacht, leeftijd.
- Gegevens over uw ziekte(n). En ook welke medicijnen u gebruikt, welke behandeling u krijgt en de resultaten hiervan.
- Beeldmateriaal van uw lichaam. Bijvoorbeeld röntgenfoto's, echo's en scans.
- Spraakopnames. Bijvoorbeeld opnames van de stem van patiënten tijdens een bezoek aan een logopedist.
- Lichaamsmateriaal. Bijvoorbeeld bloed of urine en gegevens die we daaruit kunnen halen zoals genetische gegevens. Of weefsel dat we bij een operatie hebben weggehaald. Dat materiaal hebben we gebruikt om vast te stellen wat u precies heeft.
Het gaat hierbij om gegevens en lichaamsmaterialen die al zijn verzameld of nog worden verzameld voor diagnostiek en uw behandeling. Voor deelname aan wetenschappelijk onderzoek is dan ook geen extra actie vereist.
Voor wetenschappelijke studies, ook wel trials genoemd, geldt deze toestemming niet. Voor deelname aan een dergelijke studie wordt altijd apart uw toestemming gevraagd.
Geldt de toestemming ook voor onderzoek waarvoor ik een vragenlijst moet invullen?
Nee. Dat is onderzoek waarbij u iets extra's moet doen. Hiervoor is altijd apart toestemming nodig.
Als u geen toestemming geeft voor het 'nader gebruik' van uw gegevens en lichaamsmateriaal dat in het kader van uw behandeling wordt verzameld, kan u nog wel uitgenodigd worden om deel te nemen aan specifieke onderzoeken.
Geldt de toestemming ook voor klinische trials?
Nee. Voor klinische trials, onderzoek waarbij de patiënt bijvoorbeeld een extra ingreep of nieuwe medicijnen toegediend krijgt, is altijd apart toestemming nodig.
Als u geen toestemming geeft voor het 'nader gebruik' van uw gegevens en lichaamsmateriaal dat in het kader van uw behandeling wordt verzameld, kan u nog wel uitgenodigd worden om deel te nemen aan specifieke onderzoeken.
Heeft het gebruik van mijn lichaamsmateriaal invloed op mijn behandeling?
Bloed, weefsel of urine wordt gebruikt om vast te stellen wat u precies heeft. Het materiaal dat hiervan overblijft, wordt bewaard. Stel dat u met nieuwe klachten bij ons terugkomt, dan kunnen we dat lichaamsmateriaal gebruiken om uw klachten te onderzoeken en te vergelijken.
Daarnaast geeft het onderzoekers de mogelijkheid, onder voorwaarden, onderzoek te doen aan uw aandoening om daar bijvoorbeeld medicatie voor te ontwikkelen.
Wetenschappelijk onderzoek met uw lichaamsmateriaal vindt alleen plaats als er voldoende over is. De toetsingscommissie van het AVL zal geen toestemming geven voor onderzoek waarbij lichaamsmateriaal op zou raken of vernietigd wordt. Er blijft dus altijd weefsel bewaard voor eventuele noodzakelijke diagnoses en behandelingen in de toekomst.
Waarom vraagt het AVL geen toestemming voor elke aparte studie?
Het AVL is naast een ziekenhuis ook een onderzoeksinstituut, waar veel onderzoeken plaatsvinden. In het AVL worden via de interne data desk wekelijks tientallen keren versleutelde gegevens en/of lichaamsmaterialen verstrekt voor onderzoek. Als u voor ieder onderzoek apart toestemming zou moeten geven, betekent dit dat u meerdere malen vrijwel identieke verzoeken voor deelname krijgt.
Daarnaast is het onpraktisch en veel werk om voor elk onderzoek apart toestemming te vragen. De tijd en het geld die hiermee gepaard gaan, besteden wij liever aan het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Ook omdat veruit de meeste patiënten achter wetenschappelijk onderzoek staan met hun gegevens en lichaamsmateriaal.
Het geven en intrekken van uw toestemming
Hoe kan ik mijn toestemming geven of intrekken?
U kunt op elk gewenst moment uw toestemming geven of intrekken. Een medewerker van de polikliniek of afdeling waar u een afspraak heeft, kan uw keuze tijdens uw volgende bezoek registreren in uw dossier. U kunt uw keuze ook vastleggen in het patiëntenportaal MijnAVL.
Het wel of geen toestemming geven voor het gebruik van gegevens, is niet van invloed op de behandeling of het contact met ons. U krijgt altijd dezelfde zorg van uw behandelaar.
Hoe kan ik zien of ik wel of geen toestemming hebt gegeven?
Op MijnAVL kunt u zien welk antwoord (akkoord of niet akkoord) in het patiëntendossier is geregistreerd.
Hoe lang geldt mijn toestemming?
Uw toestemming geldt zolang u zelf wilt. Zolang u niets doet, blijft deze geldig. Uw toestemming geldt ook voor gegevens en materialen die we in de toekomst van u verzamelen.
Ik wil geen toestemming geven of mijn toestemming intrekken
Geeft u ons geen toestemming, dan heeft dit geen invloed op uw behandeling of uw contact met ons. U hoeft ook niet te vertellen waarom u geen toestemming geeft.
U krijgt gewoon dezelfde zorg van uw arts. En we blijven uw gegevens en materialen bewaren om u te behandelen, nu en later. Maar we gebruiken uw gegevens dan niet voor wetenschappelijk onderzoek.
Een medewerker van de polikliniek of afdeling waar u een afspraak heeft, kan uw keuze tijdens uw volgende bezoek registreren in uw dossier. Ook kunt u zelf uw keuze vastleggen of aanpassen via het patiëntenportaal MijnAVL.
U kunt op elk gewenst moment uw toestemming intrekken. De resultaten van wetenschappelijke onderzoeken die mogelijkerwijs voor dat moment met uw gegevens zijn behaald, blijven wel bestaan.
Wilt u meer weten? Dan kan uw arts u verder helpen. Voor vragen kunt u ook op werkdagen contact opnemen via 020 512 9111 of mailen naar privacy@nki.nl.
Wat voor onderzoek voert het AVL uit met uw gegevens en lichaamsmateriaal
Mag het AVL na toestemming alles doen met mijn medische gegevens en het lichaamsmateriaal?
Nee. Voorstellen voor wetenschappelijk onderzoek worden getoetst. Twee punten staan daarbij voorop:
- De patiënt moet voorzien blijven van de beste zorg die voor hem/haar mogelijk is. Onderzoek mag dat niet in de weg staan.
- Daarnaast moet het onderzoek nuttig zijn in relatie tot de aandoening van de betreffende patiënt.
Het nut van een onderzoek wordt getoetst door een commissie: IRB (Institutional Review Board) of de METC (Medisch-Ethische Toetsingscommissie).
Wat wil het AVL met mijn gegevens en materialen doen?
- We gebruiken het om wetenschappelijk onderzoek te doen naar kanker en daaraan gerelateerde ziekten: hoe kunnen we deze ziekten voorkomen, behandelen en genezen? En hoe kunnen we de zorg aan patiënten verbeteren?
- We werken veel samen met wetenschappelijk onderzoekers van andere instellingen en met onderzoekers bij bedrijven. Soms zijn dat onderzoekers in het buitenland. Die samenwerking zorgt voor nog betere onderzoeksresultaten. Als we met andere onderzoekers samenwerken, willen we uw gegevens en materialen ook met hen delen.
- We willen uw gegevens delen met instanties die medische en andere gegevens registreren zoals:
- De registratie doodsoorzaken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
- De Nederlandse Kankerregistratie (NKR). NKR kan de gegevens ook delen met wetenschappelijk onderzoekers van andere instituten. Deze gegevens zijn gecodeerd, waardoor de gegevens niet direct tot u herleidbaar zijn.
- Palga. Palga is een versleuteld centraal archief van informatie over bewaard lichaamsmateriaal in Nederland. Het lichaamsmateriaal zelf blijft in het Antoni van Leeuwenhoek. Palga kan de gecodeerde gegevens delen met wetenschappelijk onderzoekers.
- Hartwig Medical Foundation (HMF). Van een klein deel van onze patiënten brengt HMF de genetische eigenschappen van de tumor in beeld. Als dit ook bij u gebeurt, laat de arts dit aan u weten. Als u toestemming geeft, kan HMF deze gegevens ook delen met wetenschappelijk onderzoekers. Dit doen zij alleen als de toetsingscommissie van het Antoni van Leeuwenhoek dit heeft goedgekeurd.
- Heel soms komt een onderzoeker iets op het spoor dat van belang kan zijn voor uw gezondheid of de gezondheid van uw familieleden. In dat geval zal de arts of huisarts u hierover informeren.
Wat voor onderzoek doet het AVL onder andere met de medische gegevens en lichaamsmaterialen van patiënten?
- We hebben onderzocht of we nieuwe kenmerken kunnen vinden in tumoren die kunnen voorspellen wat de uitkomst van de behandeling zal zijn. Zo kunnen artsen samen met de patiënt een betere keuze maken voor de beste behandeling.
- We hebben wetenschappelijk onderzoek gedaan naar nieuwe en betere manieren van bestraling. Door de betere bestraling zijn we in staat de tumor beter te behandelen en minder gezond weefsel te beschadigen.
- We hebben onderzocht welke gevolgen de behandeling van kanker kan hebben op de kwaliteit van leven van patiënten. Met deze kennis kunnen we kankerpatiënten en hun naasten beter begeleiden tijdens en na de ziekte.
- We hebben onderzocht waardoor bepaalde behandelingen voor sommige patiënten wel werken en voor anderen niet of minder goed. Welke genetische veranderingen veroorzaken deze verschillen? Met die kennis ontwikkelen we nieuwe behandelingen.
- We hebben onderzocht waardoor een behandeling bij sommige patiënten na een tijd niet of minder goed werkt en hoe we dit kunnen voorkomen.
- We hebben onderzocht hoe we de zorg voor patiënten steeds verder kunnen verbeteren. Kleine verbeteringen hebben vaak al een groot effect op de zorg die we leveren aan patiënten.
- We hebben onderzoek gedaan naar het immuunsysteem. Hoe kunnen we dit systeem gebruiken om het lichaam te verdedigen tegen kanker? De nieuwste immunotherapie-behandelingen zijn met deze kennis gemaakt.
Maakt het AVL winst met het onderzoek?
We maken geen winst met wetenschappelijk onderzoek. Uw gegevens en materialen verkopen we ook niet door aan bedrijven die winst willen maken. Krijgen we toch geld voor een onderzoek? Dan gebruiken we dat voor de zorg voor patiënten of voor nieuw wetenschappelijk onderzoek.
Bescherming van uw medische gegevens
Hoe beschermt het AVL mijn persoonsgegevens?
We hechten veel belang aan uw privacy en we gaan heel zorgvuldig met uw gegevens om. Hieronder leest u hoe we dat doen.
- We houden ons aan de regels en wetten die te maken hebben met het verwerken van gegevens (zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming) en de beveiliging van gegevens. Ook houden we ons aan de afspraken voor wetenschappelijk onderzoek tussen artsen, onderzoekers en patiëntenverenigingen. Deze afspraken staan in de ‘Gedragscode Gezondheidsonderzoek’ (COREON).
- We slaan uw gegevens elektronisch op in uw patiëntendossier. Dat doen we op een veilige manier. Alleen bevoegd personeel heeft toegang tot uw dossier.
- Hebben we gegevens uit uw patiëntendossier nodig voor wetenschappelijk onderzoek? Dan werken we zoveel mogelijk met gecodeerde gegevens zodat u niet herkenbaar bent voor de onderzoeker. Een toetsingscommissie beoordeelt vooraf het onderzoek met patiëntgegevens en/of lichaamsmateriaal.
- Werken we samen met onderzoekers buiten de EU? Dan delen we uw gegevens alleen als zij net zo veilig met uw gegevens omgaan als onderzoekers binnen de EU.
- Voordat wij uw gegevens en materialen met andere onderzoekers delen, maken we met hen schriftelijke afspraken hierover. Iedere keer opnieuw.
- Schrijft een onderzoeker een artikel over de resultaten van een wetenschappelijk onderzoek en heeft die onderzoeker daarvoor gegevens of materialen van u gebruikt? Dan weten lezers van het artikel niet dat die gegevens van u zijn.
In onze privacyverklaring leest u meer over hoe wij met uw gegevens en materialen omgaan.
Daar leest u ook welke rechten u heeft.
Wie heeft toegang tot mijn gegevens?
We slaan uw gegevens elektronisch op in uw patiëntendossier. Dat doen we op een veilige manier. Alleen bevoegd personeel heeft toegang tot uw dossier en zij dienen daarvoor een geheimhoudingsverklaring te tekenen.
Hebben onderzoekers gegevens uit uw patiëntendossier nodig voor wetenschappelijk onderzoek? Dan werken we zoveel mogelijk met gecodeerde gegevens zodat u niet herkenbaar bent voor de onderzoeker.
Een toetsingscommissie beoordeelt vooraf het onderzoek met patiëntgegevens en/of lichaamsmateriaal.
Kunnen verzekeraars ook inzicht krijgen in mijn gegevens?
Nee, uitsluitend indien wij hiertoe wettelijk verplicht zijn, verstrekken wij uw persoonsgegevens aan toezichthouders of andere bevoegde autoriteiten.
Uw gegevens worden niet aangewend voor toetsing op premie, door verzekeringsartsen of arbo-artsen.
Wat gebeurt er met patiëntgegevens en materiaal na overlijden?
Ook als een patiënt is overleden houden we ons ten aanzien van de gegevens en het lichaamsmateriaal volledig aan de regels en wetten die te maken hebben met het verwerken van gegevens en gegevensbeveiliging.