Behandelingen bij hersentumoren

In verreweg de meeste gevallen blijft de oorzaak van een primaire hersentumor onbekend en berust het ontstaan waarschijnlijk op toeval (‘pech’). Slechts in zeldzame gevallen zijn primaire hersentumoren erfelijk. In de familie komen dan meestal naast hersentumoren ook andere vormen van kanker en verschijnselen voor (bijvoorbeeld neurofibromatose, Turcot en Li-Fraumeni syndroom). Patiënten die eerdere bestraling van het hoofd hebben gehad, hebben een grotere kans op hersentumoren.

De klachten van een hersentumor zijn per patiënt verschillend en hangen samen met de plek van de tumor in de hersenen. De verschijnselen kunnen onder andere bestaan uit: • epileptische aanvallen; • hoofdpijn; • misselijkheid en braken; • halfzijdige verlamming (arm, been of lichaamshelft); • evenwichtsproblemen; • problemen met praten; • problemen met zien; • gedragsverandering en/of vergeetachtigheid.

Primaire hersentumoren, gliomen In de hersenen kunnen verschillende soorten tumoren voorkomen. Tumoren die ontstaan in de hersenen zelf noemen we primaire hersentumoren en vaak betreft dit gliomen. Uitzaaiingen in de hersenen Tumoren die ontstaan in andere delen van het lichaam en uitzaaien naar de hersenen worden metastasen of uitzaaiingen genoemd. Metastasen zijn de meest voorkomende kwaadaardige hersentumoren. Vrijwel alle vormen van kanker kunnen uitzaaien naar de hersenen maar deze uitzaaiingen worden het vaakst gezien bij borstkanker, longkanker en kwaadaardige huidkanker (melanoom). De tumor begint meestal in een bepaald orgaan, bijvoorbeeld bij borstkanker in de borst en verspreidt zich via het bloed en/ of de lymfeklieren door het lichaam. De tumorcellen komen terecht in de kleine bloedvaatjes van de hersenen en groeien uit tot tumoren die klachten kunnen veroorzaken. Hersenmetastasen komen veel vaker voor dan primaire hersentumoren. Uitzaaiingen in de hersenen komen regelmatig voor in de laatste levensfase van een patiënt waarbij patiënten ook al verder in het lichaam uitzaaiingen hebben zoals in de lever, botten en/of longen. Alle type tumoren kunnen uitzaaien naar de hersenen. Borstkanker, longkanker en kwaadaardige huidkanker (melanoom) zijn type tumoren die vaak uitzaaiingen geven in de hersenen. Uitzaaiingen naar de hersenvliezen Daarnaast bestaan er ook nog uitzaaiingen naar de hersenvliezen . Uitzaaiingen van tumoren naar het hersen-/ruggenvocht wordt ook wel leptomeningeale metastasen genoemd. Het is een relatief zeldzaam type uitzaaiing die vooral gezien wordt bij patiënten met borstkanker, longkanker en kwaadaardige huidkanker (melanoom). Meestal verspreiden de tumorcellen zich via het bloed naar het hersen-/ruggenvocht. Meningiomen De hersenen worden omgeven door het zachte en het harde hersenvlies, samen de hersenvliezen of 'meningen' genoemd. Wanneer vanuit de cellen van het hersenvlies een tumor groeit, wordt dit een meningeoom genoemd. Deze tumor zit dus niet in de hersenen zelf, maar kan wel op de hersenen drukken. De meeste meningeomen zijn goedaardig, wat betekent dat zij langzaam groeien en niet uitzaaien. Primair centraal zenuwstelsel lymfoom Het primair centraal zenuwstelsel lymfoom is een vorm van lymfeklierkanker die zich uitsluitend manifesteert in het centrale zenuwstelsel (hersenen, hersenvocht, ruggenmerg en oog).

De diagnose hersentumor wordt gesteld op basis van het overzicht van klachten en symptomen uit het gesprek met de arts en het lichamelijk onderzoek, beeldvorming (CT- en MRI-scan), en een weefseldiagnose. De verdenking op een hersentumor rijst vaak pas wanneer een aantal meer voor de hand liggende aandoeningen zijn uitgesloten: hoofdpijn, gedragsveranderingen en neurologische uitvalsverschijnselen komen bij veel ziekten voor. Een CT- of MRI-scan geeft weliswaar veel informatie over de plaats, omvang en vermoedelijke aard van een hersentumor, maar uiteindelijk kan de diagnose alleen met zekerheid worden gesteld door weefsel van de tumor in het laboratorium te onderzoeken. Bij verdenking op uitzaaiingen in het hersenvocht kan een ruggenprik (lumbaalpunctie) worden gedaan om dit vast te stellen.

Nadat de diagnose gesteld is, kan de juiste behandelstrategie worden bepaald, die mede afhankelijk is van de tumorsoort. De behandeling kan bestaan uit chirurgie, chemotherapie, targeted therapie, immuuntherapie, en radiotherapie. Ook kan worden gekozen voor een afwachtend beleid. De moleculaire kenmerken van de tumor zeggen veel over de prognose. De moleculaire kenmerken zijn de eigenschappen van het tumorweefsel en van het DNA (erfelijk materiaal) van de tumor. Soms zeggen deze kenmerken ook iets over de gevoeligheid voor bepaalde therapieën.

Binnen het Antoni van Leeuwenhoek werken we als een multidisciplinair behandelteam om elke dag de beste zorg aan onze patiënten te bieden. We zijn erkend als Expertisecentrum voor patiënten met een glioom (primaire hersentumor). We behandelen al ruim 30 jaar mensen met een glioom. De combinatie van hoogwaardige patiëntenzorg en vooruitstrevend wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld naar immuuntherapie, zorgt dat we tot één van de beste centra van Nederland behoren. Deze erkenning zorgt dat het voor zowel patiënt als professional duidelijk is waar specifieke expertise te vinden is.

Hiervoor neemt u contact op met uw huidig behandeld specialist in het ziekenhuis of huisarts. De arts kan de verwijsbrief digitaal naar ons versturen via www.avl.nl/verwijzers en hierbij direct uw (medische) gegevens en verslagen van onderzoeken meesturen. Eventueel beeldmateriaal kan op een cd-rom per post naar ons worden verstuurd. Nadat alle gegevens door ons ontvangen zijn, wordt dit door het medisch team beoordeeld. Daarna wordt met u een afspraak ingepland. De afdeling Planning neemt hiervoor contact met u op. Meer informatie over de second opinion vindt u hier.

Vrijwel alle patiënten die komen voor een second opinion kunnen terecht op onze second opinion poli. Wij weten dat tijd een zeer belangrijke factor is bij de behandeling en daarom zorgen wij voor een zo kort mogelijke tijd tot second opinion/diagnose, eventuele operatie en verdere behandeling. De second opinion poli wordt gehouden op vrijdag. Eerst vindt het gesprek met de patiënt plaats, vervolgens wordt de patiënt besproken in ons multidisciplinair overleg waar alle specialisten bij betrokken zijn. In het begin van de middag koppelt de neuroloog het behandeladvies terug. Wanneer relevant sluit de radiotherapeut en neurochirurg hierbij aan.

Nadat uw aanvraag voor een second opinion binnen is gekomen, wordt u direct geplaatst op de second opinion poli. Aangezien deze op vrijdag is, is de wachttijd afhankelijk van de dag van uw aanvraag. De gemiddelde wachttijd is 4 dagen. Voor een eerste afspraak kunt u ook binnen enkele dagen terecht.

Gemiddeld lopen er 5 verschillende onderzoeken (trials) naar hersentumoren. Elke studie richt zich op een specifieke doelgroep. Uw behandelaar bespreekt met u wat in uw situatie het beste is. Lees hier meer informatie over lopende studies.