Risicofactoren
Peniskanker komt vaak voor bij mannen met een vernauwde voorhuid. Wanneer je een te strakke voorhuid hebt, kun je de eikel niet goed schoonmaken. Je loopt dan meer risico op een chronische of steeds terugkerende ontsteking van de voorhuid en/of eikel. Dit is één van de risicofactoren voor het ontstaan van peniskanker.
De meest belangrijke risicofactoren voor peniskanker zijn:
- het humaan papillomavirus (HPV);
- vernauwde voorhuid;
- slechte hygiëne / langdurige ontsteking van de eikel;
- roken;
- de huidaandoening lichen sclerosus.
Humaan papillomavirus (HPV)
Er zijn ongeveer 100 typen van het HPV. De meeste zijn onschadelijk, maar een aantal vormen zorgt voor een verhoogd risico op kanker. HPV is vooral bekend van baarmoederhalskanker, maar het virus speelt ook een rol bij anuskanker, schaamlipkanker en bij peniskanker (meestal HPV type 16 of 18). Kanker in de mond- of keelholte kan ook worden veroorzaakt door een HPV-infectie. Ook goedaardige afwijkingen zoals genitale wratten worden veroorzaakt door HPV (meestal HPV type 6 of 11).
HPV en peniskanker
Ruim 80% van alle mensen die seksueel actief zijn, wordt vroeg of laat besmet met HPV. Meestal ruimt je afweersysteem van het lichaam dit virus binnen twee jaar vanzelf weer op. Soms komt het voor dat het lichaam het virus niet opruimt. Het HPV-virus kan dan, meestal na jaren, verschillende vormen van kanker veroorzaken, zoals peniskanker. Ongeveer een derde van alle peniskanker diagnoses wordt veroorzaakt door HPV (30-50%). Wanneer je de diagnose peniskanker krijgt, betekent dit dus niet automatisch dat je ook besmet bent met HPV. Je kunt met je arts overleggen of het zinvol is om jezelf en je partner hierop te laten testen. Voor de behandeling maakt het meestal geen verschil of je wel of niet besmet bent.
Symptomen peniskanker
Peniskanker begint vaak met een verandering van de huid van de penis. Dat kan een rode plek, wrat of zweer zijn die niet weggaat. Meestal is dit op de eikel of onder de voorhuid. Als het plekje niet weggaat en/of groeit, is het van belang om een arts er naar te laten kijken. Niet alle afwijkingen op de penis zijn kwaadaardig. Op basis van uitwendig onderzoek is een onderscheid tussen goed- of kwaadaardig niet altijd te maken. Hiervoor is soms een biopsie nodig. Indien de afwijking toch kwaadaardig blijkt te zijn, dient verwijzing plaats te vinden naar een expertisecentrum.
Andere symptomen die voorkomen bij peniskanker:
- afscheiding;
- pijn in de zwellichamen van de penis;
- korstjes of rode uitslag onder de voorhuid of op de eikel;
- steeds terugkerende ontsteking van de eikel;
- bloedverlies;
- een nare geur.
Voorstadium peniskanker
Kanker ontstaat niet van het ene op het andere moment maar ontwikkelt zich, meestal in de loop van een aantal jaren, van slechts enkele cellen met afwijkende groei (voorstadium) tot een zichtbare of voelbare zwelling of tumor. In het geval van peniskanker heet het voorstadium PeIN (peniele intra-epitheliale neoplasie, ook wel PIN, Bowen of Queyrat genoemd). PeIN kan op de eikel zitten en ook aan de voorhuid. Het is logisch dat mensen schrikken als er sprake is van een ‘voorstadium van kanker’. Toch gebeurt het zeer regelmatig dat voorstadia van kanker spontaan weer verdwijnen zonder sporen achter te laten. Bij ongeveer 30% van patiënten met PeIN zal er peniskanker uit ontstaan. Om dit te voorkomen wordt het geadviseerd om de PeIN te behandelen. De behandeling zal in de meeste gevallen bestaan uit speciale crèmes, laserbehandeling, wegsnijden van de afwijking, besnijdenis, of een combinatie van deze behandelingen. Al deze behandelingen worden aangeboden in het Antoni van Leeuwenhoek.
Soorten peniskanker
Peniskanker ontstaat bijna altijd in huidcellen. Plaveiselcellen zitten in de onderste laag van de opperhuid. Wanneer de tumor in plaveiselcellen ontstaat, heet de tumor een plaveiselcelcarcinoom. In 95% van de peniskankers betreft het een plaveiselcelcarcinoom. In (zeer) zeldzame gevallen komen andere typen peniskanker voor, zoals basaalcelcarcinoom, sarcoom, adenocarcinoom en melanoom. De prognose verschilt per soort. De uroloog kan je hier meer over vertellen.
Uitzaaiingen
Net zoals alle soorten kanker kan peniskanker uitzaaien. Peniskanker zaait bijna altijd eerst uit naar de lymfeklieren in de liezen. Daarom zal er altijd ook een echo gemaakt worden van de liezen, en dient er als er een verdachte klier wordt gezien een naaldbiopt genomen te worden van de lymfeklier. Wanneer de kanker alleen in de penis zit, zijn de vooruitzichten goed. Als er uitzaaiingen in de lymfeklieren worden gevonden, is de prognose minder goed. In dat geval hangt het ervan af in hoeveel lymfeklieren de kanker zit, en of ze alleen in de liezen zitten of ook in het bekken en verder. Is dat in een beperkt aantal en is het beperkt tot de lies? Dan zijn de vooruitzichten nog steeds goed. Na 5 jaar leeft nog 70% van de patiënten. Als de lymfeklieruitzaaiingen echter in al het bekken zitten of de uitzaaiing groeit buiten het kapsel van de lymfeklier, dan is de prognose een stuk slechter.
en
English
