Prostaatkanker

Als uw huisarts prostaatkanker vermoedt, bijvoorbeeld op basis van een verhoogde PSA-waarde of een rectaal toucher, dan kunt u vaak binnen enkele dagen al bij ons terecht. Tijdens deze sneldiagnostiekdagen plannen wij zoveel mogelijk onderzoeken op één dag om u zo snel mogelijk te laten weten of u wel of geen prostaatkanker heeft. Het kan zijn dat we tijdens het polikliniekbezoek een MRI van uw prostaat maken. Dit doen we als we een vermoeden hebben dat er prostaatkanker aanwezig is en we biopten (kleine hapjes weefsel) uit de prostaat willen nemen. 

Ja, wij gebruiken een Da Vinci robot bij alle prostaatoperaties (prostatectomie).

Er komen altijd kleine PSA-waarden voor in het bloed. Een normale waarde ligt voor mannen jonger dan 40 jaar lager dan 1 ng/ml, voor mannen tussen de 40-55 jaar lager dan 1,5, voor mannen tussen de 55-65 jaar lager dan 2,5 en bij mannen ouder dan 65 jaar is de normale PSA-waarde lager dan 3,5-4.0.

Is de hoeveelheid PSA in uw bloed hoger dan de normale waarden, dan is vaak verder onderzoek nodig. Bij een kleine verhoging zal de huisarts het meestal even aankijken en na enige tijd het bloed opnieuw onderzoeken. Er hoeft geen sprake van kanker te zijn. Het PSA kan ook iets schommelen en bij goedaardige prostaatafwijkingen kan het PSA ook verhoogd zijn. Overleg met uw huisarts als u zich zorgen maakt.

Prostaatkanker (prostaatcarcinoom) is de meest voorkomende soort kanker bij mannen. Prostaatkanker ontwikkelt zich in de cellen van de klierbuisjes van de prostaat. De prostaat is een klier onder de blaas. Bij de meeste mannen wordt de prostaat na het 30e jaar langzaam groter. Soms leidt dit tot afwijkingen van de prostaat. Prostaatkanker komt vooral voor bij mannen boven de 40 jaar. Het mannelijk hormoon testosteron speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van prostaatcarcinoom. Ook het westerse eetpatroon (rood vlees, dierlijke vetten, weinig groente en fruit) is mogelijk van invloed. Erfelijke factoren spelen eveneens mee, gezien het verhoogde risico bij kinderen van vaders en andere verwanten met een prostaatkanker.

In een vroeg stadium geeft prostaatkanker geen klachten. In een later stadium kunt u problemen krijgen met plassen en de stoelgang. Bij uitzaaiingen kunt u pijn in de botten en lymfeklieren voelen.

Zodra uw huisarts/verwijzend specialist u heeft aangemeld bij het Antoni van Leeuwenhoek, krijgt u telefonisch bericht van onze afdeling poliplanning. Als u in aanmerking komt voor sneldiagnose dan hoort u dat tijdens dit gesprek en worden alle details met u doorgenomen. Een sneldiagnosedag is intensief en kan vermoeiend zijn. Het kan zijn dat u de gehele dag allerlei onderzoeken of gesprekken ondergaat. Als u besluit van deze mogelijkheid gebruik te maken, geldt in algemene zin dat u fysiek goed in staat moet zijn deze dag te doorlopen en dat u bij voorkeur een naaste meeneemt om u die dag terzijde te staan.

Als er verdenking is op prostaatkanker dan kan de diagnose bevestigd worden met een prostaatbiopt. Als u een biopt van de prostaat krijgt is het belangrijk dat u tevoren antibiotica gebruikt om te voorkomen dat u na de biopten een urineweginfectie of prostaatontsteking krijgt. In de afsprakenbrief die u ontvangt van onze afdeling poliplanning staat precies beschreven welke zaken u mee moet brengen voor uw bezoek. Lees alles goed door en vul eventuele vragenlijsten in. Zo bent u beter voorbereid op de gesprekken met de artsen en kunt u alvast eventuele vragen formuleren. Wij raden u aan om die dag een naaste mee te nemen die u kan steunen en kan meeluisteren.

Op de sneldiagnosedag bij (verdenking op) prostaatkanker krijgt u een bloedonderzoek, lichamelijk onderzoek, een echografie van de prostaat en mogelijk een MRI-scan van de prostaat. De MRI-scan zullen we maken als er een sterke verdenking op prostaatkanker aanwezig is.

We zijn er van overtuigd dat het delen van kennis en kunde en het concentreren van operaties zorgt voor een optimale zorg voor de patiënt. Wij onderschrijven hiermee ook de visie van de Prostaatkankerstichting. Als u patiënt bent in het Antoni van Leeuwenhoek merkt u hier niet direct iets van. Als patiënt van één van de andere ziekenhuizen (Amsterdam UMC, Noordwest Ziekenhuisgroep, Rode Kruis Ziekenhuis, St. Jansdal of Andros Mannenkliniek) uit het netwerk, dan zult u geopereerd worden binnen het Antoni van Leeuwenhoek. Uw eigen ziekenhuis stemt dit met u af en vaak zal uw eigen uroloog meegaan en mee-opereren. De voor- en nazorg vinden plaats in uw ‘eigen’ ziekenhuis.

Dat hangt af van uw persoonlijke situatie. Er is geen beste keuze. Bij een prostaatkanker die alleen in de prostaat aanwezig is, is het uitgangspunt van de behandeling om u te genezen van deze kanker, en bij beide behandelingen is hierop evenveel kans. Het traject en de bijwerkingen van de behandelingen zijn wel verschillend. U kunt bekijken welke behandeling het best bij u past gezien uw levensgewoontes en verwachtingen. U moet zelf een afweging maken tussen de behandelingen.

Beide behandelingen hebben hun bijwerkingen en deze kunnen meewegen voor het maken van een keuze. Bijwerkingen zoals: erectiestoornissen, vermoeidheid na behandeling, kans op urineverlies na een verwijdering van de prostaat, geïrriteerde blaas en darm na bestraling. Natuurlijk speelt uw leeftijd en uw lichamelijke conditie een rol. Als er een terugkeer van de prostaatkanker is na operatie, kan er vaak nog genezend bestraald worden.

Na het verwijderen van de prostaat is er de eerste weken kans op ongewild urineverlies. Dit kan heel wisselend zijn; sommige mannen verliezen alleen enkele druppels urine bij inspanning (stressincontinentie), bij anderen zijn deze problemen een stuk groter na de operatie. Een van de factoren, die mee speelt, is de lengte van de plasbuis, die overblijft nadat de prostaat is verwijderd.

Wij zullen dan ook voor de operatie een individuele inschatting maken, hoeveel kans u maakt om binnen een half jaar weer continent te zijn en dit bespreken we met u. Na een jaar is te beoordelen wat het eindresultaat is van de continentie. Gedurende dat jaar is het belangrijk dat u bekkenbodemspieroefeningen uitvoert. De uroloog of verpleegkundig specialist kan u verwijzen naar een geregistreerde bekkenbodemfysiotherapeut.

De kans op blijvende erectiestoornissen is groot als er geen zenuwbanen kunnen worden gespaard. Maar ook de kwaliteit van de erectie voor de operatie en uw leeftijd spelen een rol. Voor de operatie wordt bepaald in hoeverre het technisch mogelijk en verantwoord is om zenuwsparend te opereren.

Ondanks behandeling kan het zo zijn dat de prostaatkanker terugkomt, dit kan bijvoorbeeld zijn in de bestraalde prostaat, of in het gebied waar de prostaat verwijderd is, maar ook in de vorm van lymfklier- of botuitzaaiingen. Soms is een behandeling mogelijk. Uw arts kan u hier het beste over informeren wat past bij de mogelijkheden en uw persoonlijke situatie.

Soms is een behandeling in studieverband (ook wel trial of klinische studie) mogelijk. Uw arts kan u het beste informeren over wat past bij de mogelijkheden en uw persoonlijke situatie.

De landelijke richtlijn Prostaatcarcinoom raadt voor een groep patiënten met een zeer beperkte tumor als eerste keuze actieve controles (active surveillance) als optie aan. Dit betekent regelmatige controles van de PSA-waarde en herhaling van de MRI/prostaatbiopten na één tot anderhalf jaar. Deze behandeling is dus niet ‘afwachten’, maar actief volgen. Als u tot de groep patiënten met een laagrisicotumor behoort én u zich ook in deze behandeling kunt vinden, is het geoorloofd.

Ja, alle zorg die het Antoni van Leeuwenhoek levert, is verzekerde zorg. Ook de second opinion.

Bij mannen waarbij er een verdenking op prostaatkanker bestaat is een MRI scan van belang omdat op basis van de MRI-beelden gericht biopten kunnen worden gedaan of juist van biopten kan worden afgezien. Belangrijk voordeel van de MRI is dat er goed onderscheid gemaakt kan worden tussen agressieve kankers, waarbij een behandeling noodzakelijk is en niet agressieve tumoren die nooit of in ieder geval niet snel gevaarlijk worden, Hierbij bestaat soms de optie op actief te vervolgen en dus ook de nadelige bijwerkingen te voorkomen. Als er prostaatkanker aanwezig is geeft een MRI een goed beeld van de uitgebreidheid van de kanker. Daarom gebruikt het AVL Prostaatkankercentrum zowel voor het opsporen van prostaatkanker als voor het zichtbaar maken van de tumoruitbreiding de MRI-scan.