Chirurgie bij peniskanker

Als u peniskanker heeft, kunnen we de tumor vaak operatief verwijderen. Wat daarvan het gevolg voor de penis is, hangt af van de grootte van de tumor. Indien mogelijk krijgt u een penis sparende behandeling.

Reconstructie

In de meeste gevallen kunnen we het verwijderde deel reconstrueren met bijvoorbeeld een huidtransplantaat. Zo kunnen we de gevolgen zo veel mogelijk beperken. De plasfunctie en de seksuele functie blijven behouden. Is de tumor te groot, dan is een sparende operatie helaas niet mogelijk en moeten we soms de penis in zijn geheel verwijderen.

Schildwachtklierprocedure

Voorafgaand aan de operatie kunnen we een schildwachtklierprocedure uitvoeren. Hiermee kunnen we (minimale) uitzaaiingen in de lymfeklieren opsporen. Bij aanwezigheid van uitzaaiingen in de schildwachtklier of bij diagnose is ook een lymfeklieroperatie in de lies en soms in het bekken noodzakelijk. Hierbij worden alle lymfeklieren verwijderd, dus ook de lymfeklieren met uitzaaiingen.

Lymfeklieroperatie (klierdissectie)

Als er uitzaaiingen in een lymfeklier in de lies zitten wordt meestal een (aanvullende) lymfeklieroperatie in de lies en soms in het bekken geadviseerd, omdat er vaak sprake is van meer uitzaaiingen. Hierbij worden dan alle lymfeklieren in het betreffende gebied chirurgisch verwijderd. In sommige gevallen kan dit met behulp van een operatierobot. Tijdens de operatie brengt de uroloog vaak een tijdelijke slang (drain) in om direct na de operatie het wond- en lymfevocht af te voeren. Deze wordt vaak na enkele dagen verwijderd.

Opnameduur en controle

Na de operatie aan de penis en na de schildwachtklierprocedure is de opname meestal beperkt tot 1 nacht en kunt u de volgende dag het ziekenhuis verlaten. Na een lymfeklieroperatie is de opname meestal 3 dagen. U krijgt afspraken mee voor de uitslag van het verwijderde weefsel en voor controle van de operatiewond. Ook daarna zijn er regelmatige controles om te zien of de kanker wegblijft. Bij lymfeklieroperaties wordt u nog apart voorgelicht door een van onze verpleegkundige specialisten.

Hoe gaat de behandeling in zijn werk?

Bij een niet al te grote tumor zullen we zoveel mogelijk penis sparend behandelen. Dit kan variëren van een besnijdenis, waarbij alleen de voorhuid wordt verwijderd, tot het gedeeltelijk of geheel verwijderen van de eikel (glans). In de meeste gevallen kunnen we het verwijderde deel reconstrueren, bijvoorbeeld met een huidtransplantaat. Zo kunnen we de gevolgen zo veel mogelijk beperken. De plasfunctie en de seksuele functie blijven behouden.

Wanneer een penis sparende operatie niet mogelijk is, moeten we een deel of soms de gehele penis verwijderen.

Effectiviteit

Indien de kanker alleen beperkt is tot de penis zijn de vooruitzichten uitstekend. Indien er uitzaaiingen in de lymfeklieren worden gevonden (bij de schildwachtklierprocedure of meteen bij het stellen van de diagnose) zijn de vooruitzichten minder goed. Bij een beperkt aantal lymfeklieren blijven de vooruitzichten overigens goed (>70% overleving na 5 jaar). Bij een groot aantal lymfeklieren in de lies en mogelijk ook in het bekken is de prognose duidelijk minder. In die gevallen vindt in sommige gevallen (eerst) een behandeling met chemotherapie en/of radiotherapie plaats.

Preoperatieve screening

Voorafgaand aan uw operatie heeft u een afspraak met de anesthesioloog op de polikliniek voor een gesprek en kort onderzoek naar uw lichamelijk conditie en eventuele bijzonderheden. De spreekuurassistente meet bij u de hartslag en bloeddruk en vraagt naar uw lengte en gewicht; zo nodig worden deze gemeten.

Anesthesieplan

Deze preoperatieve screening duurt ongeveer 20 minuten en vormt de basis voor het anesthesieplan. De anesthesioloog beluistert uw longen en uw hart. Daarnaast wordt uw mond en keel geïnspecteerd voor het beademingsbuisje dat bij de narcose in uw luchtpijp zal worden geplaatst. Ook vraagt de anesthesioloog u naar:

Of u eerder onder verdoving bent geweest
Welke aandoeningen u nog meer hebt
Of u al eerder kankermedicijnen heeft gehad
Of u al eerder bestraald bent
Welke allergieën u heeft
Of u rookt
Of u alcohol gebruikt
Welke medicijnen u gebruikt

Het is daarom van groot belang dat u precies kunt aangeven welke medicijnen u hoe vaak en in welke dosering gebruikt. Als er aanleiding voor is, krijgt u mogelijk nog meer onderzoeken. Dat kunnen zijn: een elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje), een röntgenfoto van uw longen, een longfunctieonderzoek of bloedonderzoek.

Narcose en/of plaatselijke verdoving

Anesthesie bestaat uit narcose, een plaatselijke verdoving of een combinatie van beide. Bij een narcose bent u helemaal buiten bewustzijn. Bij een plaatselijke verdoving wordt een deel van uw lichaam gevoelloos en bewegingsloos gemaakt.

Narcose

Als u onder narcose gaat, is uw hele lichaam verdoofd. U bent tijdelijk buiten bewustzijn. De narcosemiddelen bestaan uit een slaapmiddel, een pijnstiller en soms een spierverslappend middel. U krijgt het toegediend via een infuus en dan valt u binnen een halve minuut in slaap. U wordt tijdens de hele narcose beademd.

Zodra u slaapt, brengen we daarom bij grote operaties via uw mond een beademingsbuis in uw luchtpijp; bij kleinere operaties wordt er doorgaans een kapje achter in uw keel op de ingang van de luchtpijp geplaatst. Bovendien houden we met bewakingsapparatuur uw hartslag, bloeddruk, ademhaling en temperatuur constant in de gaten.

Plaatselijke verdoving

Wordt u plaatselijk verdoofd, dan bent u bij bewustzijn. Meestal gaat dat via een ruggenprik: het gebied onder de plaats van de ruggenprik wordt tijdelijk uitgeschakeld. Soms wordt er een slangetje ingebracht om langere tijd – ook na de operatie – pijnstillers te kunnen toedienen.

Net als bij een narcose houdt de anesthesioloog uw bloeddruk, hartslag, ademhaling en temperatuur in de gaten om zo nodig de verdoving bij te kunnen sturen.

Bij grote, langdurige operaties worden plaatselijke en algehele verdoving vaak in combinatie toegepast.

Bijwerkingen en gevolgen

Bij een penissparende operatie zullen bij de meeste patiënten alle normale functies weer terugkeren (normaal urineren, normale seksuele functie). Het genezingsproces duurt meestal 2-3 weken.

Verstoorde plasfunctie en seksuele functie

Na een operatie waarbij we een aanzienlijk deel van de penis hebben moeten weghalen, kunnen de plasfunctie en de seksuele functies verstoord raken. Zeker als de penis volledig geamputeerd moet worden. In dat geval maken we een plasgat achter de balzak. Hierdoor moet u zittend urineren. Wel blijft de sluitspier normaal werken en u kunt de urine normaal ophouden. Hoe raar dat misschien ook klinkt, een normaal orgasme met een zaadlozing is wel mogelijk, ondanks de verminking.

Bij verwijderen lymfeklieren

Als de lymfklieren in de lies worden verwijderd, kunt u een tijdelijke ophoping van lymfevocht krijgen die kan worden verwijderd door het vocht via een naald te laten aflopen. Ook zijn er vaak wondgenezingsstoornissen, die enige zorg behoeven. Lymfoedeem is een ander probleem van de operatie die in 10-15% van de patiënten optreedt. Dit is een opeenhoping van lymfevocht in het been die het lopen kan bemoeilijken. Dit kan soms door het dragen van een steunkous of lymfemassage worden verbeterd.