Radiotherapie bij prostaatkanker

Radiotherapie van de prostaat is een veelgebruikte behandeling bij prostaatkanker waarbij de prostaat van buitenaf wordt bestraald. Deze behandeling met uitwendige bestraling kan worden gegeven als:

eerste behandeling bij prostaatkanker zolang er geen uitzaaiingen zijn;
er na een prostaatoperatie nog kanker is achtergebleven;
de prostaatkanker beperkt uitgezaaid is.

Het aantal bestralingen dat wordt geadviseerd is afhankelijk van meerdere factoren zoals de uitgebreidheid van de prostaatkanker, de grootte van de prostaat en eventueel al bestaande plasklachten. De radiotherapeut of Physician Assistant zal met u bespreken hoeveel bestralingen in uw situatie wordt geadviseerd. Het aantal bestralingen ligt tussen de 5 en 25 keer.

Indien de tumor nog beperkt is en er weinig plasklachten zijn kan in de meeste gevallen worden volstaan met 5 bestralingen. Er wordt dan op de prostaat, met grote precisie, een hoge dosis per keer gegeven. Als de tumor uitgebreider is of als er plasklachten zijn, kiezen we meestal voor 20 bestralingen. Als de prostaat is verwijderd met een operatie wordt u 20 keer bestraald. Als de lymfeklieren ook bestraald moeten worden, zal voor 25 bestralingen worden gekozen.

Het kan zijn dat wordt geadviseerd de behandeling te combineren met hormoontherapie waarbij de aanmaak van het mannelijk hormoon (testosteron) wordt onderdrukt. De duur van hormoontherapie varieert tussen de 6 maanden en 2 jaar.

De nieuwste technieken en zeer geavanceerde apparatuur

Op de afdeling Radiotherapie worden veel nieuwe technieken ontwikkeld en wordt gebruik gemaakt van zeer geavanceerde apparatuur. Dat geldt voor zowel beeldvormend onderzoek, voorbereiding op de bestraling als de bestraling zelf. Hierdoor kunnen we u de meest effectieve behandeling geven, met zo min mogelijk belasting van gezond weefsel.

Gesprek met uw radiotherapeut of Physician Assistant

Tijdens een afspraak met één van de radiotherapeuten of Physician Assistants wordt uitgebreid gesproken over uw specifieke situatie en de best passende behandeling voor u. Het doel van de behandeling, de verwachte uitkomst, de voorbereiding, de uitvoering en de eventuele bijwerkingen komen in dit gesprek aan bod.

Multidisciplinair overleg

In een overleg met specialisten van verschillende disciplines (bijvoorbeeld internisten, chirurgen en radiotherapeuten) wordt aan de hand van uw situatie, de uitslagen en uw medische gegevens overlegd welke behandeling voor u het beste is. Deze zal uw radiotherapeut of Physician Assistant met u bespreken.

Onderzoek

We voeren veel onderzoek uit naar nieuwe ontwikkelingen en verbeteringen van de bestraling. Is er een onderzoek waar u aan mee zou kunnen doen, dan zal uw radiotherapeut u hiervoor vragen. U krijgt dan veel informatie waardoor u een weloverwogen beslissing kan nemen. Meedoen is uiteraard geheel vrijblijvend. Besluit u niet mee te doen, dan wordt u behandeld volgens de laatste protocollen en de huidige inzichten.

Voorbereiding

De bestraling van kanker in de prostaat of prostaatloge (de plaats waar de prostaat heeft gezeten) gebeurt met grote nauwkeurigheid. Radiotherapie is een effectieve behandeling voor prostaatkanker. Afhankelijk van de kenmerken zal de prostaat, zaadblaasjes en/of klieren in het bekken bestraald worden. Uw behandelaar zal dit met u bespreken. Ter voorbereiding wordt een MRI-scan en/of een CT-scan gemaakt om de prostaat of prostaatloge precies te bepalen.

Voorbereiding MRI-scan

Bij een MRI-scan wordt gebruik gemaakt van sterke magnetische golven. Bij het maken van een MRI-scan mogen er geen metalen aanwezig zijn in uw lichaam en in uw kleding. Daarom vult u vooraf een vragenlijst in en wordt dit met u doorgesproken. Het is ook belangrijk dat u de plas- en drinkinstructie als voorbereiding opvolgt. Het maken van een MRI-scan duurt ongeveer veertig minuten.

Voorbereiding CT-scan

Een CT-scanner maakt voor de beeldvorming gebruik van röntgenstraling. Het is belangrijk dat u de plas- en drinkinstructie als voorbereiding opvolgt. Het is niet nodig om nuchter te zijn. De afspraak bij de CT-scan duurt ongeveer twintig minuten.

Markers

In sommige gevallen worden goudmarkers in de prostaat ingebracht. Het plaatsen van de goudmarkers vindt dan enkele dagen voor de voorbereidende MRI-scan en/of CT-scan plaats.

Voorlichtingsgesprek

In een voorlichtingsgesprek komen vooral praktische zaken over uw behandeling aan bod. Er is ruimte voor het stellen van vragen.

Bestralingsplan

Op de afbeeldingen van de MRI-scan en/of CT-scan wordt het bestralingsgebied ingetekend door uw radiotherapeut of Physician Assistant. Met speciale computerprogramma’s wordt berekend wat de optimale bestraling is. Dit wordt een bestralingsplan genoemd. Hierbij is het belangrijk dat het te bestralen gebied de juiste dosis straling ontvangt en dat het omliggende gezonde weefsel zo min mogelijk wordt belast.

Bestraling

Radiotherapeutisch laboranten zorgen ervoor dat u in de juiste positie op de bestralingstafel komt te liggen. Uw positie wordt gecontroleerd met behulp van een CT-scanner die aan het toestel is gekoppeld. Zo kunnen er kleine aanpassingen worden gedaan zodat u precies in de juiste positie ligt en de bestraling zo nauwkeurig mogelijk plaats vindt.

Van de bestraling zelf voelt u niets. Het is belangrijk dat u stil blijft liggen. Het bestralingstoestel draait in een hele cirkel om u heen en geeft zo de bestraling af. Op de monitoren kunnen de laboranten zien hoe het met u gaat.

Het is belangrijk dat u als voorbereiding de plas- en drinkinstructie opvolgt. De werkelijke bestralingstijd is enkele minuten. De gehele behandeling duurt ongeveer vijftien minuten.

MR-linac

Dit is een bestralingstoestel in combinatie met een MRI-scanner. U ligt op uw rug in een tunnel. Een behandeling op de MR-linac duurt ongeveer een half uur. Er worden tijdens de behandeling scans gemaakt. De MR-linac maakt dan veel lawaai. Om uw gehoor te beschermen, krijgt u oordopjes en een koptelefoon. De laboranten houden u in de gaten met camera’s en u krijgt een bel in uw hand. Hiermee kunt u de laboranten waarschuwen als dat nodig is. Het is belangrijk dat u de hele tijd zo stil en ontspannen mogelijk blijft liggen. Ook als het apparaat even geen lawaai maakt. Voor de behandeling op de MR-linac moet u één laag dunne kleding aan hebben. Deze kleding mag geen metaal bevatten want de MR-linac bevat een heel sterke magneet die metaal aantrekt.

Het is belangrijk dat u als voorbereiding de plas- en drinkinstructie opvolgt.De werkelijke bestralingstijd is enkele minuten. De gehele behandeling duurt tussen de vijfentwintig en veertig minuten.

Controles bij uw radiotherapeut of Physician Assistant

In de periode van de bestraling heeft u een aantal keer contact met uw behandelaar om het verloop van de behandeling met u te bespreken en uw vragen te kunnen beantwoorden. U krijgt advies hoe u het beste met de bijwerkingen om kunt gaan en zo nodig wordt er medicatie voor voorgeschreven. U krijgt te horen hoe de behandeling wordt opgevolgd als u klaar bent met de bestralingen.

Bijwerkingen

De mate waarin bijwerkingen op zullen treden varieert per persoon. Uw conditie en uw situatie zijn hierbij van invloed, evenals het gebied dat bestraald wordt en de bestralingsdosis. Uw behandelaar zal u uitleg geven over de bijwerkingen die bij u verwacht worden. Vaak zijn dit darm- en/of plasklachten. Ook kan vermoeidheid optreden. Tevens kan de functie van de erectie achteruitgaan.

Acute bijwerkingen ontstaan meestal twee tot drie weken na de start van de behandeling en nemen in de loop van de behandeling toe. Na het beëindigen van de behandeling kunnen deze klachten nog enkele weken tot maanden aanhouden. Sommige klachten kunnen blijvend zijn. Uw behandelaar zal uitgebreid ingaan op de bijwerkingen die bij u verwacht worden.

Indien u naast de bestraling ook hormoontherapie krijgt, zal uw radiotherapeut tevens daar toelichting over geven

Wat u zelf kunt doen

Als uw klachten, situatie en conditie dit toelaten, is het aan te bevelen om dagelijks te bewegen. Dit is bewezen effectief voor uw herstel. Denk hierbij aan fietsen of wandelen. U kunt ook gaan sporten onder begeleiding van een fysiotherapeut. Verder raden wij aan om, zover dat gaat, zoveel mogelijk uw dagelijks ritme op te pakken.

Tijdens de behandeling gelden de richtlijnen voor gezonde voeding. Deze zijn te vinden op de website www.voedingscentrum.nl. Op de website www.voedingenkankerinfo vindt u ook veel informatie. Neemt u extra vitamines of voedingssupplement, wilt u dan met uw behandelaar bespreken of u kunt doorgaan met het innemen hiervan?

Nazorg

Als u tijdens of na de behandeling behoefte heeft aan extra zorg, dan kan de radiotherapeut of physician assistant u doorverwijzen naar het Centrum Kwaliteit van Leven in het Antoni van Leeuwenhoek. Denk aan seksuologen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, diëtisten, maatschappelijk werkers en psychologen.

Al deze hulpverleners zijn zeer ervaren in het verlenen van zorg aan kankerpatiënten, zowel tijdens als na het behandelingstraject.

Radiotherapie bij prostaatkanker

Onze werkwijze

De nieuwste technieken en zeer geavanceerde apparatuur

Gesprek met uw radiotherapeut of Physician Assistant

Multidisciplinair overleg

Onderzoek