Kinderen krijgen steeds vaker een CT-scan omdat het een goede en snelle manier is om bijvoorbeeld mee in het hoofd te kijken. Computertomografie (CT) gebruikt echter ook relatief veel röntgenstraling, dat in hogere doses mutaties in het DNA en daarmee kanker kan veroorzaken - zoals blijkt bij de overlevenden van de atoombommen. Het vermoeden dat de straling van CT-scans bij kinderen kanker kan veroorzaken, kan rekenen op een steeds betere wetenschappelijke onderbouwing. Zo zouden CT-scans van het hoofd hersentumoren veroorzaken. Het dilemma is dat CT-scans tegelijkertijd onmisbaar zijn voor het opsporen van ernstige ziektes, zoals diezelfde hersentumoren of hersenletsel na een ongeluk.
Een groot Nederlands onderzoek geeft nu meer duidelijkheid in dit vraagstuk. Onderzoekers onder leiding van Michael Hauptmann van het Antoni van Leeuwenhoek analyseerden de gegevens van 168.394 kinderen die tussen 1979 en 2014 een of meerdere CT-scans kregen in 42 Nederlandse ziekenhuizen. Deze kinderen blijken in de 10 jaar na de scan(s) inderdaad een grotere kans op een hersentumor te hebben dan andere kinderen. Hoe meer CT-scans een kind bovendien ondergaat, hoe groter de kans: de straling van 5 scans verdubbelt grofweg het risico. Er werd geen verband gevonden voor leukemie. De onderzoekers publiceren hun resultaten op 18 juli in het Journal of the National Cancer Institute (JNCI). Hun onderzoek is deel van een grotere internationale studie onder 1 miljoen kinderen.
Hauptmann: "Wij schatten dat ongeveer 1 extra hersentumor ontstaat door de straling van de grofweg 10.000 hoofdscans per jaar die kinderen in Nederland krijgen. Per jaar stellen artsen zo'n 120 hersentumoren vast bij kinderen in Nederland. Het effect bestaat dus wel, maar kinderen hebben ook ontzettend veel baat bij de scans. Als een kind bijvoorbeeld na een ongeluk hoofdpijn heeft, mag je een hersenbloeding niet missen."
De onderzoekers moesten hun gegevens wel voorzichtig interpreteren, mede doordat artsen CT-hoofdscans ook gebruiken om hersentumoren juist op te sporen. Kinderen die een scan krijgen hebben daardoor vanzelfsprekend vaker een hersentumor dan anderen, los van het effect van de straling. "Hiermee hebben wij rekening gehouden door tumoren die binnen 5 jaar na de eerste scan optraden buiten beschouwing te laten."
Vooral in het buitenland en in regionale ziekenhuizen zou het gebruik van CT-scans bij kinderen verminderd kunnen worden, vindt Hauptmann: "Nederland is al vrij terughoudend met het gebruik van CT-scans bij kinderen, maar ook hier kunnen artsen nóg beter kijken of ze niet toch een echo of MRI kunnen doen. In landen zoals de VS, Spanje en Japan is het aantal CT's bij kinderen vele male hoger dan in Nederland. Onze studie laat zien dat het goed wegen van de kosten en baten van CT-scans belangrijk is."
De Volkskrant schreef dit artikel over Hauptmanns onderzoek.
en
English