Naar aanleiding van de afwijzing van het OM inzake de aangifte tegen de tabaksindustrie, heeft de voorzitter Raad van Bestuur van het Antoni van Leeuwenhoek een open brief geschreven.

Op 1 februari jl. deed het Antoni van Leeuwenhoek als eerste ziekenhuis aangifte in de lopende strafzaak tegen vier grote tabaksproducenten. We sloten ons op dat moment aan bij eerdere aangiftes van kankerpatiënten en KWF Kankerbestrijding. Ongebruikelijk voor een ziekenhuis om aangifte te doen tegen een hele bedrijfstak, maar we vinden het hoog tijd dat de werkwijze van de tabaksindustrie aan de kaak wordt gesteld. Naar schatting één derde van onze patiënten heeft kanker door het roken, en de meesten van hen hebben een vorm van kanker die slecht te behandelen is. Als wij kanker de wereld uit willen helpen, dan moeten we het probleem ook bij de wortels aanpakken. 

De discussie over het aan banden leggen van de tabaksindustrie wordt nog altijd afgedaan door te wijzen op de vrije keuze van volwassenen om onverstandige beslissingen te mogen nemen. Je kan tenslotte ook 'gewoon' weer stoppen met roken, en iedereen zou inmiddels op de hoogte moeten zijn van de gezondheidsrisico's. Maar 80% van de rokers begint voor zijn/haar 18e levensjaar met roken en is daarna snel verslaafd. Onderzoek heeft aangetoond dat hoe jonger iemand begint met roken, des te erger de verslaving. Op dit moment geeft zo'n 80% van alle rokers aan te willen stoppen, maar velen lukt het niet. Van alle rokers die een poging doen te stoppen met roken, houdt minder dan 10% dat meer dan een jaar vol! Vorige week zijn er ongeveer 100 kinderen in Nederland begonnen met roken, deze week zijn het er weer ongeveer 100, en volgende week helaas ook weer en een groot deel van hen zal het niet lukken weer van het roken af te komen.

Binnen de wet?

Je zou hopen dat de tabaksproducenten met al deze kennis over de schadelijkheid en het verslavende aspect van roken, iets doen om het welzijn van haar klanten te bevorderen. Maar de zogenaamde sjoemelsigaret, door de tabaksproducenten geïntroduceerd als gezondere variant, zorgt er juist voor dat de roker meer schadelijke stoffen binnenkrijgt dan wat er is vastgelegd in onze tabakswet. Net als de Volkswagens in "Dieselgate" valt de sjoemelsigaret netjes binnen de ISO-norm als hij getest wordt in de officiële meetapparatuur. In de praktijk krijgt de consument veel meer schadelijke en verslavende stoffen binnen. De tabaksproducenten blijven van mening dat wat zij doen binnen de wet valt, en lijken zich met die opstelling niets aan te trekken van het lot van haar eigen klanten. Zij blijven willens en wetens een product vervaardigden, waaraan ieder half uur iemand sterft Nederland, 385 mensen per week, 20.000 per jaar. Het roept ook de vraag op of onze wetten wel kloppen en of daar niet iets aan moet gebeuren.

Tabaksproducenten aan de ketting

Ondanks dat het OM nu niet tot vervolging overgaat, hoop ik dat de maatschappelijk druk op de tabaksproducenten zal blijven groeien, zodat we ze via een andere route aan de ketting kunnen leggen. Niet alleen wij willen dat. Onze oproep aan andere ziekenhuizen en gezondheidsorganisaties om ook aangifte te doen, resulteerde de afgelopen weken in een stortvloed aan aangiftes door belangenorganisaties; de Nederlandse Federatie van Universitaire Medische Centra, het Prinses Maxima Centrum, de verslavingsartsen, de huisartsen, de tandartsen, de verpleegkundigen, de medisch oncologen en het Longfonds. Ook de gemeente Amsterdam sloot zich aan. Een recente enquête van Maurice de Hond liet zien dat ook de meerderheid van de Nederlandse bevolking graag zou zien dat het OM de vervolging van de sigarettenindustrie in gang zet. Ook in Frankrijk is er aangifte gedaan tegen de tabaksproducenten. 

Albert Heijn, Jumbo geef om je klanten

Voor bedrijven als Kruidvat en Trekpleister, die ervoor hebben gekozen de sigaret uit hun assortiment te halen, spreek ik mijn waardering uit. Dat zouden meer winkels moeten doen! Als Albert Heijn of Jumbo zou ik vooral de eerste willen zijn om mijn klanten te laten zien dat je daadwerkelijk om ze geeft. Het kleine percentage omzet dat jullie aanvankelijk mislopen maken jullie op termijn makkelijk goed, want elke klant die het lukt om te stoppen (of liever nog, nooit te beginnen met roken) kan gemiddeld 10 jaar langer boodschappen blijven doen!

René Medema
Voorzitter van de Raad van Bestuur
Antoni van Leeuwenhoek