Ton Schumacher in NRC over experimentele immuuntherapie

Een uitbehandelde patiënt met uitgezaaide borstkanker is alsnog genezen na een experimentele behandeling met haar eigen afweercellen. Een team van Amerikaanse artsen onder leiding van Steven Rosenberg van het National Cancer Institute in Bethesda publiceert het resultaat van het onderzoek maandag in Nature Medicine. Het gaat om één patiënt, een 49-jarige vrouw die krap twee jaar na de behandeling 'schoon' lijkt. De centimeters grote uitzaaiingen in lever en buikholte zijn niet langer zichtbaar op scans.

De patiënt doet mee aan een grote klinische studie waarin meer dan 200 patiënten met uiteenlopende vormen van kanker met hun eigen witte bloedcellen behandeld zullen worden. De uitslag voor deze borstkankerpatiënt is hoopgevend, maar de therapie zal zich in meer patiënten moeten bewijzen. Pas over vijf jaar kunnen de eerste resultaten van de gehele deelnemersgroep verwacht worden.

Experimentele immuuntherapie

"Deze publicatie is wetenschappelijk interessant", reageert hoogleraar kankerimmunologie Ton Schumacher van het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam. "Maar", waarschuwt hij, "we moeten wel beseffen dat het hier gaat om slechts één patiënt. Ik ben bang dat het niet bij iedereen zo goed zal werken."

Met dezelfde soort experimentele immuuntherapie zijn al eerder positieve resultaten bereikt bij patiënten met melanoom, een agressieve vorm van huidkanker. Ook in het Antoni van Leeuwenhoek loopt zo'n studie. Bij ongeveer de helft van de patiënten die met deze therapie behandeld zijn, slinken de uitgezaaide tumoren. Bij één op de tien verdwijnen de tumorcellen helemaal.

Dat deze immuuntherapie nu ook bij borstkanker effectief lijkt, voedt de hoop dat deze breder inzetbaar is voor verschillende soorten kankers. Langzaam muterende kankers, zoals borstkanker, leken juist minder geschikt omdat ze minder afwijkende eiwitten produceren waarop het immuunsysteem kan reageren. Maar nu zijn er misschien toch aangrijpingspunten voor een therapie waarin de patiënt zijn eigen tumorbestrijder wordt.

Eigen afweersysteem

Rosenberg werkt al sinds 2000 aan een therapie tegen kanker op basis van het eigen afweersysteem. Doordat kankercellen voortdurend muteren ontstaan daarin ook afwijkende eiwitten. Die vreemde eiwitten worden soms herkend als lichaamsvreemd door de witte bloedcellen van het afweersyteem. Deze reactie is echter te zwak om de tumorcellen echt op te ruimen. De truc van Rosenberg is om de witte bloedcellen uit de tumor te isoleren, en dan te kijken welke reageren op de vreemde nieuwe eiwitten van de kankercel. Deze specifieke sets van witte bloedcellen worden vervolgens tot grote aantallen opgekweekt.

De patiënt werd behandeld met in totaal 82 miljoen witte bloedcellen. Het aandeel witte bloedcellen in het bloed, gericht tegen tumorcellen steeg naar bijna 3 procent, terwijl ze daarvoor nauwelijks detecteerbaar waren in het bloed. Al bij de eerste controle na zes weken bleken de uitzaaiingen geslonken, tot ze een jaar later helemaal niet meer te zien waren.

BRON: NRC