Deze oliebol heeft iets te vieren

Diep in de oceaan zwemmen allerlei wonderlijke, gekleurde diertjes. Deze turquoise oliebol zou er zo bij kunnen horen. Het is echter iets heel anders: een minidarm, die Saskia Suijkerbuijk maakte tijdens haar onderzoek naar kanker. Met deze schilderachtige plaat heeft ze de NKI microscopie-fotowedstrijd 2019 gewonnen.

Wat als we kankercellen kunnen dwarsbomen door hun gezonde buren te ondersteunen? Uit onderzoek van Saskia Suijkerbuijk blijkt dat darmkankercellen in de lever mogelijk hun naburige levercellen de dood in kunnen jagen. Daardoor zouden ze zelf beter kunnen groeien. Begrijpen hoe dat werkt, roept mogelijk nieuwe therapieën in het leven.

Organoïden

Bijna de helft van de mensen met dikkedarmkanker krijgt namelijk te maken met uitzaaiingen in de lever. Effectieve behandeling daarvan is nog steeds erg lastig. Daarom zoeken wetenschappers naar nieuwe manieren om die uitzaaiingen te lijf te gaan.

Saskia doet dat door te onderzoeken hoe darmkankercellen in de lever hun gezonde buurcellen beïnvloeden voor hun eigen gewin. Ze gebruikt daarvoor onder meer organoïden: een soort mini-orgaantjes zoals op de microscopische afbeelding te zien. In die orgaantjes kan ze in het laboratorium onderzoeken hoe darmkankercellen en levercellen met elkaar omgaan. Zo hoopt ze te ontdekken wie er bij die competitie aan het langste eind trekt en waarom.

Dit is een organoïde: een in het lab gemaakte minidarm die uit ongeveer 1000 muizencellen bestaat. Het darmpje is ongeveer even groot als een zandkorrel. Turquoise geeft de buitenkanten van de darmcellen weer. In het roze zijn cellen te zien die stamcellen ondersteunen bij het groeien, zodat de darm zichzelf kan verversen. De holte binnenin fungeert als darmholte. (olieverf-filter Photoshop toegepast)

50 plakjes

Om dat uit te zoeken kreeg Saskia vorig jaar van KWF Kankerbestrijding een young investigator grant van 659.000 euro. Als duidelijk is welke signalen er over en weer gaan tijdens competitie tussen de cellen, kan ze die ook proberen te remmen. En wie weet remt dat de groei van kwaadaardige cellen.

Een afbeelding als deze maken is overigens veel meer werk dan een druk op de knop van de microscoop. De organoïde is namelijk 3D, en de microscoop maakt met behulp van lasers een 2D-plaatje (plat). Daarom maakt Saskia afbeeldingen van 50 doorsnedes van het orgaantje. Door al die plakjes samen te voegen krijg je een 3D-afbeelding waarop je de hele organoïde kunt onderzoeken.

Lees meer over dit onderzoek op de website van KWF Kankerbestrijding.