Eva Brinkman wint de Antoni van Leeuwenhoek prijs 2018

Terwijl je dit nieuwsbericht leest, breekt je DNA en wordt het gerepareerd. DNA breekt namelijk continu. Normaal gesproken kunnen cellen die breuken prima repareren. Maar veel tumorcellen hebben kapotte reparatiemechanismen. Begrijpen hoe DNA-reparatie precies werkt, zou handvatten kunnen bieden in de strijd tegen kanker. Promovenda Eva Brinkman heeft de Antoni van Leeuwenhoek prijs 2018 ontvangen voor haar waardevolle bijdrage aan dit onderzoeksveld.

DNA-litteken

Terwijl Brinkman onderzocht hoe cellen hun DNA repareren, realiseerde ze zich dat er geen snelle en betaalbare manier bestond om na een experiment te meten hoe goed het DNA is gerepareerd. Brinkman: "Om reparatie te kunnen bestuderen, moet je eerst het DNA breken. We hebben de opkomende techniek CRISPR/Cas9 daarvoor gebruikt. Daarmee programmeer je een eiwit om het DNA op een specifieke plek te knippen. Daarna repareren de cellen hun DNA, waarbij ze vaak een litteken achterlaten. Dat is wat we willen meten. Om een litteken te vinden zou je de volgorde van het gehele DNA kunnen aflezen, maar dat is duur en tijdrovend." 

Snelle test

Daarom bedacht ze een slimme manier om dit te meten. Ze leerde programmeren en ontwikkelde een web tool genaamd TIDE, samen met haar collega Tao Chen in het Bas van Steensel lab. Dit bleek een enorm succes: in het eerste jaar gebruikten al meer dan 10.000 onderzoekers de tool. "Veel mensen gebruikten CRISPR", verklaart Brinkman. "Nu konden ze ineens binnen een week testen of hun experimenten waren gelukt of niet." Afgelopen jaar heeft het Antoni van Leeuwenhoek voor de tool een licentieovereenkomst gesloten met het bedrijf Desktop Genetics. "Met onze tool hebben we ontdekt dat cellen hun gebroken DNA herstellen met behulp van verschillende reparatiemechanismen, en dat die ieder hun eigen snelheid en efficiëntie hebben." 

Talentvol

"Eva is heel creatief", zegt groepsleider Bas van Steensel. "Het is erg indrukwekkend hoe ze kwalitatief hoogstaand lab-werk combineert met het schrijven van computercode die duizenden andere wetenschappers gebruiken." Naast haar promotieonderzoek zette Brinkman ook het bedrijf Science Matters op, gericht op wetenschapscommunicatie.

Het Antoni van Leeuwenhoek reikt de Antoni van Leeuwenhoek prijs jaarlijks uit aan zijn meest talentvolle jonge wetenschapper van het jaar ervoor. De prijs bedraagt 6000 euro, te besteden aan nieuw onderzoek. Eva Brinkman zal haar proefschrift op 17 april verdedigen aan het Erasmus MC. In februari begint ze in het Zweedse SciLifeLab haar postdoc-onderzoek.