HPV-vaccinatie voor meisjes én jongens: goede zaak

Ook jongens moeten voortaan ingeënt worden tegen HPV, het virus dat bij vrouwen baarmoederhalskanker veroorzaakt. Dat schrijft de Gezondheidsraad woensdag in een advies aan de staatssecretaris van volksgezondheid, Paul Blokhuis. 

De leeftijd waarop het vaccin wordt gegeven (nu rond hun dertiende) moet ook omlaag: naar negen jaar. ,,Dat biedt de beste bescherming'', aldus het advies. Het vaccin zorgt 'hoogstwaarschijnlijk' voor levenslange protectie. Verder dringt de Gezondheidsraad erop aan om voor mensen tot en met 26 jaar een aanvullend vaccinatieprogramma op te zetten, zodat zij alsnog de kans krijgen om zich te laten inenten. Ook is een nieuwe campagne nodig die het belang van het HPV-vaccin benadrukt. De vaccinatiegraad is tot onder de vijftig procent gezakt.

Het ministerie van Volksgezondheid had om het advies gevraagd. Doorgaans nemen bewindspersonen dergelijke aanbevelingen ook over. Uitbreiding van het Rijksvaccinatieprogramma kan in totaal zo'n 250 doden door HPV-besmetting schelen per jaar. Sinds 2009 krijgen meisjes van 12, 13 jaar een oproep voor een HPV-vaccinatie en dat werpt, behoudens de dalende opkomst, zijn vruchten af, constateert de Gezondheidsraad: ,,Vaccinatie is veilig en vermindert HPV-infecties en voorstadia van baarmoederhalskanker met 80 tot 100 procent.''

Omdat het zeer besmettelijke, seksueel overdraagbare humaan papillomavirus ook kanker kan veroorzaken in de mond- en keelholte en in of rondom de geslachtsdelen, vormen die bovendien vaker voorkomen, pleit de Gezondheidsraad voor een uitbreiding van het Rijksvaccinatieprogramma. Bovendien neemt zo de 'groepsbescherming' toe: jongens en meisjes lopen minder kans elkaar te besmetten. De Gezondheidsraad woog tevens de risico's van bijwerkingen. Bewijzen dat het vaccin zou leiden tot chronische vermoeidheid, auto-immuunziekte, migraine of zelfs onvruchtbaarheid, zijn niet gevonden. Het HPV-vaccin tegen baarmoederhalskanker is veilig, werkt en rendeert, constateert de Gezondheidsraad, die ervoor pleit om voortaan ook jongens in te enten.

Mooi middel

,,We hebben een mooi middel in handen om kanker te voorkomen'', zegt emeritus hoogleraar gynaecologie en oncologie Gemma Kenter. ,,Dus waarom zouden we het niet gebruiken?'' Kenter, die jarenlang werkte bij het Antoni van Leeuwenhoeken AmsterdamUMC, is voorzitter van de commissie die het advies van de Gezondheidsraad schreef dat woensdag is aangeboden aan staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS). Ze is gespecialiseerd in het humaan papillomavirus en in baarmoederhalskanker. Kenter was ook hoofd van het centrum voor gynaecologische oncologie, waar behalve Amsterdamse ziekenhuizen ook het Leidse LUMC was aangesloten.

Sinds 2009 krijgen meisjes van rond de 13 jaar een oproep om zich in te laten enten tegen HPV. De Gezondheidsraad, die zich op verzoek van het ministerie over het HPV-vaccin boog, beveelt aan om niet alleen meisjes maar ook jongens te vaccineren, en de leeftijd te verlagen naar 9 jaar. Ook moeten mensen tot en met 26 jaar alsnog de kans krijgen zich te laten inenten. Oscar Brouwer, uroloog bij het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) en gespecialiseerd in peniskanker, spreekt van een 'belangwekkend advies'.

Zinvol

Uitbreiding van het vaccinatieprogramma is om meerdere redenen zinvol en nodig, legt Kenter uit. Omdat is gebleken dat het vaccin langer werkt dan was verondersteld, 'hoogstwaarschijnlijk je leven lang', aldus Kenter, kan het HPV-vaccin ook al op jongere leeftijd worden toegediend: vanaf het negende jaar. Het huidige vaccin is volgens de Gezondheidsraad 'effectief, veilig, aanvaardbaar en doelmatig' en kan probleemloos aan meer mensen worden gegeven.

Door ook jongens - en mannen tot en met 26 jaar het vaccin aan te bieden zou Nederland de lijn van de Verenigde Staten, Oostenrijk, Australië en Canada volgen. ,,Australië is ons grote voorbeeld'', meldt Kenter. ,,Daar is ook een hoog deelnemerspercentage, dat richting de negentig procent gaat. De verwachting is dat in twintig jaar tijd HPV daar niet meer voorkomt.''

Het uiterst besmettelijke HPV is de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa) en de grote veroorzaker van baarmoederhalskanker. In Nederland krijgen jaarlijks zo'n 800 vrouwen deze ziekte. Van hen overlijden er 200. Tegelijk blijkt nu dat het virus ook tot andere vormen van kanker rond of in de geslachtsdelen, en in de mond- en keelholte kan leiden. ,,Kankersoorten die ook bij mannen voorkomen'', weet Kenter. ,,Deze vormen komen de laatste jaren ook wat meer voor. Daarom is het een goed idee om ook jongens te vaccineren.''

Praktisch

Dat zij niet worden ingeënt had 'vooral een praktische reden': jongens hebben geen baarmoeder. Van de bijvoorbeeld 160 mannen per jaar die peniskanker krijgen, gaan er dertig dood, staat in het advies van de Gezondheidsraad.

Als ook jongens het vaccin krijgen, scheelt dat nog eens 160 gevallen van kanker per jaar, schetst Kenter. ,,In totaal zijn het dan meer dan 700 gevallen van kanker per jaar die worden voorkomen. Daarvan zou 25 tot 30 procent overlijden. Dus dat scheelt meer dan 250 doden per jaar. Dat is een berekening, maar het is een fors aantal.''

De huidige lage vaccinatiegraad (van beneden de vijftig procent) noemt Kenter 'heel erg jammer'. ,,En dat komt vooral door de spookverhalen die rondgaan op internet over bijwerkingen. Omdat veel ziektes zich in de pubertijd openbaren, hebben mensen de neiging om de schuld toe te kennen aan dit vaccin. Met name moeders zijn bezorgd.'' Kenter somt op: ,,Je zou er chronische vermoeidheid van krijgen, of zelfs onvruchtbaar van worden. Maar dat wordt nergens aangetoond. Ik zou het zelfs willen omdraaien: als je voor baarmoederhalskanker behandeld moet worden, raak je daarvan onvruchtbaar.'' Mede daarom beveelt de Gezondheidsraad een nieuwe wervingscampagne aan. In het buitenland zijn daarmee goede resultaten geboekt.

,,Voor jongens is het een goede zaak als zij ingeënt worden'', reageert uroloog Oscar Brouwer van het AVL, dat landelijk en Europees erkend expertisecentrum voor peniskanker is. ,,Want er zijn ook verschillende types van aan HPV gerelateerde kanker bij mannen (zoals penis-, anus- en hoofdhals kankers). Internationale onderzoeken tonen aan dat tot 50% van de peniskanker gevallen wordt veroorzaakt door HPV. En we zien een gestage toename van de aantallen. Ook dit effect is mogelijk gerelateerd aan HPV."

Bron: Noordhollands Dagblad, 19 juni 2019