Meer kanker in Nederland dan elders in Europa | Gabe Sonke reageert in Trouw

Meer kanker in Nederland dan elders in Europa: 'Screening en registratie spelen belangrijke rol'.

In Nederland komt kanker vaker voor dan in de rest van Europa. Kankerpatiënten gaan hier ook vaker dood, blijkt uit cijfers van de Europese Commissie.

Jasmijn Missler28 augustus 2020

Nederland is Europees uitschieter wat betreft het aantal kankergevallen. Ons land behoort tot de topdrie van landen waar kanker het meest voorkomt; alleen Ierland en Denemarken scoren hoger. Dat meldt Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) op basis van cijfers die de Europese Commissie heeft opgevraagd. De Nederlandse cijfers zijn afkomstig van de Nederlandse Kankerregistratie en het Centraal Bureau voor de Statistiek. 

Onder meer longkanker, borstkanker en (slok)darmkanker komen bovengemiddeld voor bij Nederlandse patiënten. Dit kan verschillende redenen hebben, zegt Otto Visser, hoofd kankerregistratie bij IKNL en vicevoorzitter van het European Network of Cancer Registrations.

Longkanker, bijvoorbeeld, raakt met name Nederlandse vrouwen. Dat is volgens Visser direct te herleiden tot de emancipatie van de vrouw: “In de jaren zestig nam het aandeel vrouwelijke rokers fors toe. Dit ging hand in hand met de emancipatiebeweging. Hetzelfde zie je gebeuren in landen als Denemarken en het Verenigd Koninkrijk, die daar ook hoog op scoren.”

Melanomen, een agressieve vorm van huidkanker, komt ook veel voor onder Nederlanders. Dit heeft volgens Visser te maken met een lichtere huid die gevoelig is voor de zon: “Daarom lopen Noordwestelijke Europeanen een hoger risico op huidkanker dan Zuid-Europeanen. Engeland en Ierland tellen hierom ook meer huidkankergevallen, dat is hetzelfde huidtype.”

Beeld Sander Soewargana

Voor het relatief hoge aandeel darm- en borstkanker is de oorzaak moeilijker aan te wijzen, zegt Visser. “Ongetwijfeld dragen overgewicht en ongezond eten hieraan bij. Die factoren geven een hoger risico op deze kankersoorten.” Maar daarmee is de kous nog niet af: Europees gezien komt obesitas in Nederland juist minder voor, aldus het registratiehoofd.

Screening voor darmkanker

Deels zijn de hoge aantallen te wijten aan het landelijke bevolkingsonderzoek, dat onder andere darm- en borstkanker vroegtijdig moet opsporen. Screening speelt zeker een rol, zegt internist en hoogleraar klinische oncologie Gabe Sonke van het Antoni van Leeuwenhoek: “In Oost-Europese landen is dit onderzoek vaak niet bevolkingsbreed, maar op initiatief van de patiënt, bijvoorbeeld”.

Daarbij is de screening voor darmkanker pas in 2014 gestart, zegt Visser. Dit zorgt mogelijk voor een piek in de aantallen: “Het Europese onderzoek baseert zich op cijfers van vijf jaar geleden en vertaalt deze naar de huidige situatie. Maar vijf jaar geleden was het darmonderzoek nog maar net begonnen. Toen zag je dus een enorme stijging in het aantal darmkankerpatiënten.”

En de vele borstkankerpatiënten? Sonke: “Een van de risicofactoren is het later krijgen van kinderen en geen of weinig borstvoeding geven. En Nederlandse vrouwen krijgen inderdaad later kinderen dan het Europese gemiddelde, vaak pas na hun dertigste.”

Goede gezondheidszorg

Kanker komt in Nederland niet alleen meer voor, het zorgt ook vaker voor een dodelijke afloop. Qua sterfgevallen staat Nederland in Europa op nummer zes volgens het onderzoek van de Europese Commissie. “Qua sterfte wijken we wel minder af van het Europees gemiddelde dan in aantallen patiënten,” zegt Visser. Bovendien zijn de overlevingskansen voor Nederlandse kankerpatiënten relatief hoog: 65 procent van de kankerpatiënten is vijf jaar na de diagnose nog in leven. “Dit geeft aan dat de gezondheidszorg in Nederland erg goed is.”

Waar Nederland ook op voorloopt, is het verzamelen van data, zegt Sonke. En meer bijhouden betekent logischerwijs ook hogere aantallen, zegt de oncoloog: “We noteren van iedereen de doodsoorzaak en registreren alle incidenten van kanker. Samen met Scandinavië loopt Nederland daarin echt voor op landen in Zuid- en Oost-Europa. In die landen is de kans dus groter dat iemand sterft zonder duidelijke oorzaak, terwijl we hier in Nederland bijvoorbeeld borstkanker kunnen invullen.”

Lees het artikel ook op Trouw.nl