Serie: kankeronderzoek raakt corona
12 jun. 2020 18:56
Kankeronderzoek raakt corona
Kankeronderzoeker Pia Kvistborg en haar team zetten hun onderzoeksmethode momenteel creatief in: ze zoeken naar het exacte stuk van het coronavirus dat immuuncellen kunnen herkennen zodat die de strijd kunnen aangaan. Een spannende zoektocht, met hopelijk net zulke spannende resultaten. In deze serie volgen we Pia en haar collega’s op de voet.
12 juni:tijd voor een adempauze en creativiteit
Het lijkt er misschien niet op, maar onderzoeker Anastasia is aan het wachten. Soort van. De afgelopen weken hebben zij en haar collega's enorm hard gewerkt om de immuunreactie tegen het coronavirus te onderzoeken. Nu ze hun artikel over de resultaten bij een wetenschappelijk tijdschrift hebben ingediend, kunnen haar lichaam en hersenen een beetje rusten. “Terwijl we wachten op de reactie van het tijdschrift, hebben we eindelijk wat tijd om adem te halen, creatieve ideeën op te doen voor vervolgprojecten en weer andere experimenten op te pakken”, zegt Anastasia. "Ik ben erg dankbaar dat ik de kans krijg om aan dit corona-project te werken. Proberen te helpen bij het oplossen van het coronaprobleem is heel bevredigend. Ik voel me nuttig.” Twijfelde ze op enig moment aan het werken met een virus dat anderen het leven ontneemt? “Ja, ik maakte me wel zorgen. Maar ik wist heel zeker dat ik dit wilde doen en we hebben strikte veiligheidsmaatregelen genomen. Naar de supermarkt gaan zou veel riskanter zijn geweest.”
25 mei: Eerste resultaten laten zien dat experiment werkt
“De eerste resultaten van ons experiment laten zien dat onze benadering werkt!” zegt onderzoeker Pia Kvistborg. Haar team zet de technologie die ze normaal voor kankeronderzoek gebruiken in om te ontrafelen welke stukken van het coronavirus onze immuuncellen (T-cellen) kunnen herkennen. “Het is wel nog te vroeg om iets te zeggen over de resultaten. Die moeten we eerst nauwkeurig analyseren.” Het is waanzinnig dat Pia en haar team nog recht uit hun ogen kunnen kijken, want nieuwsgierigheid houd hen deze dagen van 7 uur ‘s morgens tot middernacht in het lab. “Het is heel intensief, maar de teamgeest is geweldig. Het is zenuwslopend om tijdens het experiment te moeten wachten om te zien of er op ons scherm groene stippen verschijnen, die weergeven of er immuuncellen aan een bepaald stuk van het virus zijn gebonden. Het is zo spannend!”
14 mei: Ontvangst eerste analyse van bloedmonsters
Yes! Het Kvistborg corona/kankerteam is er klaar voor! Ze gaan op zoek naar het exacte stuk van het coronavirus dat onze immuuncellen kunnen herkennen zodat ze de strijd kunnen aangaan. "We krijgen nét de eerste analyse terug van onze 25 bloedmonsters van Italiaanse coronapatiënten", zegt kankeronderzoeker Anastasia Gangaev. “Geïnfecteerde lichaamscellen presenteren virusdeeltjes namelijk op specifieke moleculen op hun oppervlak. Hierdoor kunnen immuuncellen ze herkennen en in actie komen. Verschillende mensen hebben echter verschillende van zulke herkenningsmoleculen in hun gereedschapskist. Deze eerste analyse laat zien welke herkenningsmoleculen elke patiënt heeft. Nu kunnen we die presentatie van virusdeeltjes nabootsen in het laboratorium, en onderzoeken welk deel van het coronavirus de immuuncellen van de patiënt kunnen herkennen. Het mooie is: deze zogenaamde T-cellen hebben dat onthouden van toen ze nog in de patiënt zaten en het virus voor het eerst ontmoetten. Binnen een paar dagen hebben we de eerste voorlopige resultaten!"
4 mei: kankeronderzoek raakt corona
Steven ketelaars (PhD student) & Pia Kvistborg in het lab
Kankeronderzoeker Pia Kvistborg en haar team hebben besloten te willen bijdragen aan het opvullen van de kennislacunes die ons ervan weerhouden het coronavirus te bestrijden. “We hebben een vrij unieke techniek ontwikkeld om menselijke immuuncellen te bestuderen en we dachten... misschien kunnen we een klein stukje van de puzzel vinden. Het punt is: het is nog grotendeels onbekend welk deel van het virus de immuuncellen die T-cellen heten precies herkennen. En deze herkenning is precies waar we ons in specialiseren voor kankercellen. Ontrafelen hoe immuuncellen het coronavirus herkennen kan van groot belang zijn voor de ontwikkeling van vaccins en het begrijpen van immuniteit.”
Toen hij hoorde van Pia’s idee, beloofde Italiaanse collega Andrea Cossarizza haar onmiddellijk om bloedmonsters te verzamelen van patiënten in Italië. De Universiteit Leiden opende tijdelijk het laboratorium van Huib Ovaa zodat ze de korte eiwitfragmenten konden maken die Pia en haar groep nodig hebben voor de experimenten. De bloedbuisjes hebben inmiddels hun (avontuurlijke) weg gevonden naar het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek. Ook de eiwitfragmenten zijn aangekomen. "We zijn klaar om te starten zodra we de resultaten ontvangen van een eerste analyse van de ‘herkenners’ die de immuuncellen van deze patiënten gebruiken. We willen heel graag aan de slag! We werken de komende weken in een speciaal laboratorium met extra veiligheidsmaatregelen."
*BD Biosciences heeft gratis reagentia beschikbaar gesteld voor deze experimenten.