Colinda Scheele wint de Antoni van Leeuwenhoek prijs

Wetenschapper Colinda Scheele wint de Antoni van Leeuwenhoek prijs 2020 voor haar uitmuntende werk aan stamcellen en het ontstaan van borstkanker. Een kennismaking met een gedreven vrouw, die houdt van uitdagingen, niet bang is om aan te pakken, en graag grote stappen neemt.

Ze is geboren en getogen in een klein dorpje op het Zeeuwse platteland, en van thuis heeft Colinda Scheele de liefde voor de wetenschap niet meegekregen: “Mijn vader heeft altijd op een boot in de mosselvisserij gewerkt, en is een tijdje terug politieman geworden. Mijn moeder heeft lang voor mij en mijn drie broertjes gezorgd en is later als psycholoog gaan werken. Ook mijn broers zijn iets heel anders gaan doen, alhoewel mijn kleinste broertje nog op de middelbare school zit en arts wil worden, mede door mij.”

Lezen en schrijven

Van kinds af aan was het al duidelijk dat ze op de troepen vooruitliep. In de kleuterklas leerde ze zichzelf lezen en schrijven, waarna ze de eerste klas oversloeg. Dat blijkt een terugkerend thema in haar leven. “Ik heb altijd die extra uitdaging nodig om me goed te voelen. Een promotieonderzoek is daar heel geschikt voor: je kunt jezelf zoveel uitdagen als je wilt.” En dat deed ze dan ook.

Ongebruikelijk

Na het verdedigen van haar proefschrift vorig jaar stoomde ze direct door: ze mocht haar eigen onderzoeksgroep opzetten bij het VIB Center for Cancer Biology in Leuven. Een ongebruikelijk grote stap. Maar het past wel bij haar, en het zal begeleider en groepsleider Jacco van Rheenen niet verrassen: “Zij heeft echt alles in huis om een toonaangevende wetenschapper te worden. Ze is creatief, werkt buitengewoon onafhankelijk aan haar eigen ideeën, en heeft gouden handen in het lab.”

Kortom: ze heeft de ‘full package’. Maar voelt dat ook zo? “Nee, eerlijk gezegd niet”, zeg ze resoluut. “Voor mij voelt het niet alsof ik de perfecte persoon ben hiervoor. Maar ik vind het fijn om mezelf uit te dagen, en ik ben niet zo bang om actie te ondernemen. Ik begin er gewoon aan en als het niet lukt, ga ik niet meteen twijfelen aan mezelf en mijn ideeën.”

Mysterieus golfpatroon

In Leuven gaat ze verder werken aan stamcellen en het ontstaan van borstkanker. “Ik vind het práchtig om iets te begrijpen dat een ander nog nooit heeft begrepen. Dat gebeurt niet heel vaak. Ik ben met allerlei wetenschappelijke puzzels bezig. Eens in de zoveel maanden zie je ineens: hé, zó passen die twee puzzelstukjes in elkaar! Het was me bijvoorbeeld een raadsel waarom we bij borstkankercellen een soort golfpatroon in de groei zagen: telkens groeiden de tumorcellen, maar daarna verdwenen de meeste ook weer. Dat puzzelstukje viel op zijn plaats toen we datzelfde patroon ook bij gezonde stamcellen zagen, en ontdekten dat dit parallel liep aan de menstruatiecyclus. Eigenlijk vertonen die tumorcellen dus een stukje ‘gewoon’ gedrag.”

Antoni van Leeuwenhoek prijs

Het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, reikt de Antoni van Leeuwenhoek prijs jaarlijks uit aan zijn meest talentvolle jonge wetenschapper. De prijs bedraagt 6000 euro, te besteden aan nieuw onderzoek. De prijs, die in 1988 voor het eerst werd uitgereikt, wordt sinds vorig jaar deels gefinancierd door NKI-alumnus prof. dr. Roel Nusse van Stanford University. Het Antoni van Leeuwenhoek is hem hiervoor bijzonder erkentelijk.

 
Vertakte boomstructuur van de borstklier waarin gemuteerde borststamcellen (in groen) zich beginnen te verspreiden. Uit deze gemuteerde borststamcellen kan uiteindelijk een borsttumor ontstaan.

In dit klierbuisje van de borst is het allereerste begin van een borsttumor te zien. De groene cellen zijn cellen die beginnen te ontsporen. Uiteindelijk kan dit uitstulpseltje uitgroeien tot een borsttumor.