Kankercellen zijn sloddervossen – en betalen daar een prijs voor

Haastige spoed is zelden goed, gaven onze grootmoeders ons mee. En een halve eeuw geleden leerde je schrijven volgens een methode met de titel ‘Eerst duidelijk, dan snel’. Luister je niet naar je grootmoeder of de juf op school, dan breek je een been, of je krijgt een onvoldoende omdat je broddelwerk hebt afgeleverd.

Kankercellen trekken zich, in hun haast om zich te vermenigvuldigen, helemaal niets van dit soort wijze woorden aan. En daar betalen ze een dure prijs voor, zo ontdekten onderzoekers Julien Champagne en Abhijeet Pataskar, onder begeleiding van Reuven Agami van het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek.

Publicatie: Julien Champagne, Abhijeet Pataskar et al., ‘Oncogene-dependent sloppiness in mRNA translation’, Molecular Cell , 24 September 2021. DOI 10.1016/j.molcel.2021.09.004

Stap overslaan
In een eerder onderzoek heeft zijn groep, samen met Israëlische onderzoekers, al voor één kankersoort laten zien dat kankercellen ook bij voedselgebrek doorgaan met het produceren van eiwitten, iets wat voor een gezonde cel veel te riskant is. Maar daarbij, slaan ze in de haast een belangrijke stap over bij het aflezen van de RNA-code, het recept voor de bouw van eiwitten.  

Het gevolg: zeer slordig in elkaar geflanste eiwitten, die weliswaar niet goed zijn voor het organisme, maar die er ook heel snel uitgepikt worden door het afweersysteem. Met nieuwe vormen van immuuntherapie zou je het afweersysteem een handje kunnen helpen om deze kankercellen op te ruimen, bedachten de onderzoekers.

Oncogen
In een nieuw onderzoek (publicatie 24 september in Molecular Cell) ontdekte de groep van Agami een aantal verrassende nieuwe eigenschappen van deze slordige kankercellen, die weer extra munitie verschaffen om deze sloddervossen om de oren te slaan.

Ten eerste ontdekten ze dat die slordigheid van kankercellen veroorzaakt wordt door hetzelfde gemuteerde gen (het oncogen KRAS) dat ervoor zorgt dat veel kankersoorten ontstaan. De slordigheid is dus inherent aan veel kankersoorten. Medicijnen die de gevolgen van deze DNA-fout in de cel onderdrukken, nemen ook de slordigheid weg.

Resistentie
Ten tweede zagen de onderzoekers dat de slordige productie van eiwitten weer opduikt, wanneer een kankercel resistent wordt tegen het eerdere medicijn – iets wat onherroepelijk gebeurt, en wat een van de meest frustrerende problemen is bij de behandeling van kanker. Dat betekent echter ook dat deze kankercellen zich niet langer schuil kunnen houden voor het immuunsysteem: hun broddelwerk valt te veel op.

Het kan dus zijn, denken Agami en collega’s, dat je met nieuwe vormen van immuuntherapie ook deze lastige resistente kankercellen kunt leren aanpakken, die artsen en patiënten vaak zo machteloos maken. Vooral als je, met weer andere medicijnen, eerst een vorm van voedselgebrek kunt opwekken in de kankercel, om de overhaaste eiwitproductie op gang te brengen.

Maar voordat we zover zijn dat we medicijnen kunnen ontwikkelen, moet er, aldus de auteurs, eerst nóg meer fundamenteel onderzoek worden gedaan naar aanvullende mechanismen in de cel die de slordigheid van kankercellen veroorzaken.
--
Dit onderzoek is gefinancierd door KWF Kankerbestrijding, de European Research Council, NWO en EMBO