Neoadjuvante immuuntherapie wint Patient Impact Award 2021

De Patient Impact Award, de jaarlijkse prijs van het Antoni van Leeuwenhoek voor de meest impactvolle klinische innovatie, is dit jaar gewonnen door het team ‘Neoadjuvante immuuntherapie’, aangevoerd door internist-oncoloog en onderzoeksleider Christian Blank, gespecialiseerd in melanoom en niercelkanker.

De kracht van neoadjuvante immuuntherapie
Christian Blank en zijn team krijgen de prijs voor hun vernieuwende en internationaal leidende rol in het aantonen van de kracht van neoadjuvante immuuntherapie: een behandeling met immuuntherapie voorafgaand aan de operatie. Daarbij wordt, in nauwe samenwerking met de fundamentele onderzoekers van Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, stap voor stap toegewerkt naar immuuntherapie op maat van het moleculaire tumorprofiel van de patiënt.

Bredere immuunrespons
De basishypothese achter de neoadjuvante immuuntherapie, die Blank in 2014 jaar samen met kankerimmunoloog Ton Schumacher heeft uitgedacht, was dat de respons van het immuunsysteem breder, en daardoor beter, zal zijn wanneer de tumor, met zijn grote variëteit aan tumorcellen, nog aanwezig is in het lichaam van de patiënt. Andere voordelen zijn dat de effecten van immuuntherapie op het tumorweefsel beter onderzocht kunnen worden, en dat een minder ingrijpende operatie mogelijk is, doordat de tumor al is geslonken.

Klinische studies
Christian Blank startte in het Antoni van Leeuwenhoek nog hetzelfde jaar een investigator-initiated studie bij melanoom: de OPACIN-studie, waarvan de resultaten in 2018 zijn gepubliceerd. Hierin toonde hij aan dat immuuntherapie voor de operatie haalbaar is. De pathologische respons was bovendien hoog, met 80 %. Blank liet ook zien dat bij patiënten die een goede respons hebben, de kanker ook later niet terug komt. In de meteen daarop volgende OPACIN-neo-studie wist hij ook de bijwerkingen zeer sterk terug te brengen.

Belangrijke onderzoekslijn
Verdere studies bij melanoom volgden, waarin onder meer onderzocht wordt of in sommige gevallen de operatie achterwege kan blijven. Inmiddels is neoadjuvante immuuntherapie een belangrijke onderzoekslijn geworden in het Antoni van Leeuwenhoek, met studies bij darmkanker, hoofdhalskanker, borstkanker en niercelkanker, die in veel gevallen al tot publicaties hebben geleid.

Fase 3 studie
Neoadjuvante immuuntherapie bij kanker is nog geen standaardbehandeling. Een belangrijke stap in deze richting is de internationale fase drie studie (de NADINA) bij stadium III melanoom, gestart in 2021 en geleid door het AVL. Hierin wordt neoadjuvante immuuntherapie vergeleken met adjuvante immuuntherapie (immuuntherapie na de operatie). Bijzonder aan de NADINA-studie is bovendien dat ook de kwaliteit van leven van de deelnemers systematisch wordt gemeten.

Internationaal
Samen met twee andere grote melanoomcentra in Australië en de VS heeft Blank een internationaal consortium opgezet, het International Neoadjuvant Melanoma Consortium (INMC), dat inmiddels 1500 leden heeft, waaronder ook vertegenwoordigers van de farmaceutische industrie. Hierdoor kunnen innovaties sneller ontwikkeld worden en sneller bij de patiënt kunnen komen.

Naar een behandeling op maat voor iedere patiënt
De jury koos het project ‘neoadjuvante immuuntherapie’ uit negen inzendingen, alle van uitzonderlijk hoge kwaliteit, aldus medisch directeur Jacqueline Stouthard. Het project ‘neoadjuvante immuuntherapie’ onderscheidde zich volgens de jury doordat het op vele fronten hoog scoorde. De neoadjuvante immuuntherapie is gebaseerd op een nieuw wetenschappelijk inzicht, neemt een grote last weg bij patiënten, maakt het mogelijk dat er minder invasieve ingrepen nodig zijn, en werkt nauw samen met fundamentele onderzoekers om voor iedere patiënt de juiste combinatietherapie te ontdekken. De uiteindelijke ambitie is om patiënten waar mogelijk zo kort mogelijk patiënt te laten zijn, door heel vroeg in de ziekte in te grijpen, en toe te werken naar een behandeling op maat voor iedere patiënt. Daarnaast is de drive om internationaal samen te werken groot.  

Over de Patient Impact Award
De Patient Impact Award is de jaarlijkse prijs van het Antoni van Leeuwenhoek voor klinische innovaties die diagnostiek, behandeling en/of kwaliteit van leven van patiënten met kanker hebben verbeterd of verwacht worden dat te zullen doen. Het Bestuur van het Antoni van Leeuwenhoek heeft de Patient Impact Award in 2018 ingesteld. De klinische innovatie is gebaseerd op een nieuw therapeutisch concept of een wetenschappelijke vinding uit het Antoni van Leeuwenhoek zelf. De prijs bedraagt 10.000 euro, te besteden aan een symposium voor belangrijke stakeholders zoals bijvoorbeeld artsen of patiënten.