Feit of fabel? De zon en huidkanker

13 mei 2022 10:00

De maand mei is huidkankermaand. In deze maand hebben we extra aandacht voor huidkanker. Huidkanker is één van de meest voorkomende vormen van kanker: ongeveer één op de zes Nederlanders krijgt een vorm van huidkanker. Er zijn veel beweringen over wat de zon voor rol speelt bij het ontwikkelen hiervan. Wij hebben de meest voorkomende beweringen voor je op een rij gezet én gecheckt bij dermatoloog Elsemieke Plasmeijer.

1. De factor 50 betekent dat je 50 keer langer kan zonnebaden

Fabel: “Je moet de crème voor dit effect zo dik smeren dat er een dikke witte laag op je huid zit. Dat doet niemand. Een hogere factor betekent wel een betere bescherming, maar alsnog moet je elke twee uur smeren. Zeker na het zwemmen of zweten.”

2. Zonnebrandcrème gaat één jaar mee

Feit: “Je kunt je zonnebrandcrème tot een jaar na opening gebruiken. Een jaar na opening of als de fles veel temperatuurverschillen heeft gehad, beschermt de crème minder goed. Bewaar de fles dus niet te lang en laat deze ook niet in hete auto of volle zon liggen.”

3. In zuidelijke landen is de zon schadelijker dan in Nederland

Fabel: “De zon in zuidelijkere landen is op zich dezelfde zon als in Nederland. Wel staat de zon in zuidelijkere landen hoger, waardoor de UV-index hoger is en je sneller verbrandt. Daarom moet je je extra vaak insmeren om je huid goed te beschermen”.

4. Op het strand verbrand je sneller dan op het land

Feit: “Daarnaast kun je ook op het water, zand en in de sneeuw sneller verbanden. Het water reflecteert veel zonlicht, waardoor je extra zonnestralen krijgt dan wanneer je in de tuin ligt.”

5. Voor je vakantie een paar keer onder de zonnebank zorgt ervoor dat je minder snel verbrand

Fabel: “De bescherming die een bruine kleur biedt (of dat nou van de zonnebank is of van de zon) is nooit voldoende om tegen de zon te beschermen. Het is vergelijkbaar met een zonnebrandcrème SPF 4. Daarbij geven de lampen van de zonnebank ook een verhoogd risico op huidkanker, net zoals de zon. Ga dus niet onder de zonnebank.”

6. Tussen 11 en 15 uur moet je niet in de zon gaan zitten

Feit: “Tijdens deze uren staat de zon het hoogst en dan is de kans op verbranden het grootst. Het beste kun je dus de zon vermijden tijdens deze uren.”

7. Als je als kind veel verbrand, krijg je op latere leeftijd huidkanker

Fabel: “De verbranding draagt wel bij aan de kans op huidkanker, zeker voor de kans op melanoom. De totale blootstelling aan de zon telt ook mee. Hoe meer schade je huid door de jaren heen heeft opgelopen, hoe groter de kans op het ontwikkelen van huidkanker.”

8. Mensen met een lichte huid en veel moedervlekken lopen meer risico op huidkanker

Feit: “Dit klopt, maar deze risicofactoren kunnen misleidend zijn. Mensen die snel verbranden weten dit vaak van zichzelf en letten daarom goed op. Mensen die niet (snel) verbranden kunnen juist onbewust toch veel zonneschade oplopen.”

9. Als de zon niet schijnt, kun je ook niet verbranden

Fabel: “Wolken of schaduw verminderen wel iets de hoeveelheid uv-straling, maar er komt nog steeds straling op je huid. Je kunt je dus ook op (half)bewolkte dagen het beste blijven insmeren, want zelfs op een bewolkte dag kan de zon veel schade aanrichten. Ook als je niet verbrand, want zonschade is lang niet altijd zichtbaar.”

Huidkanker herkennen

Meestal herken je huidkanker aan een plekje op de huid dat ineens verschijnt of verandert. Zo begint een basaalcelcarcinoom meestal als een roze, huidkleurig of lichtbruin bultje dat steeds groter wordt, al dan niet met een korstje in het midden. Ook kan het eruit zien als een eczeemplek die niet weggaat. Een plaveiselcelcarcinoom ziet er meestal uit als een lichtroze, knobbeltje dat langzaam groeit, een verhoornd plekje of als een klein wondje dat groter wordt. Een melanoom herken je aan (moeder)vlekken die van grootte, kleur of uiterlijk veranderen, maar in de helft van de gevallen ontstaan ze nieuw op de huid, dus niet uit een moedervlek. “Zelfonderzoek is daarom heel belangrijk, al is het soms moeilijk om moedervlekken te onderscheiden van ouderdomsplekjes of skin tags,” zegt Plasmeijer. Met de ‘ABCDE-methode’ (zie hieronder) kun je nagaan of je mogelijk een melanoom hebt. Vertrouw je het niet? Ga naar je huisarts.

Asymmetrie: de plek is niet symmetrisch qua kleur of vorm
Border (rand): de plek is niet mooi rond, maar heeft grillige randen
Colour (kleur): de plek verandert van kleur
Diameter: de plek heeft een doorsnede van meer dan 5 mm
Evolving: de plek verandert, jeukt of bloedt

Huid- en Melanoomcentrum

Het Antoni van Leeuwenhoek heeft sinds 2010 een Huid en Melanoomcentrum, waar alle specialisten samenwerken. Verpleegkundig specialisten, dermatologen, chirurgen, hoofd-halschirurgen, plastisch chirurgen, internisten, pathologen, radiologen, nucleair geneeskundigen, radiotherapeuten en erfelijkheidsspecialisten buigen zich samen over het beste behandelplan voor patiënten die gediagnosticeerd zijn met huidkanker. Ons team zet zich iedere dag voor de volle 100% in om hen de meest optimale behandeling te geven met de hoogste kwaliteit van leven.