Neo-adjuvante immuuntherapie bij melanoom

Het Antoni van Leeuwenhoek doet onderzoek naar neo-adjuvante immuuntherapie bij patiënten met uiteenlopende kankersoorten: huid-, darm-, borst-, maag-, blaas-, long-, niercel- en hoofdhalskanker. Het onderzoek naar huidkanker loopt daarbij voorop. Een eerste onderzoek onder 20 melanoompatiënten met uitzaaiingen naar de lymfeklieren liet goede resultaten zien, maar ook veel ernstige bijwerkingen. Daarom werd een nieuw onderzoek opgezet naar de veiligheid en effectiviteit van aangepaste doseringen immuuntherapie voorafgaand aan de operatie. In de OpACIN-neo-studie vergeleek de onderzoeksgroep van internist-oncoloog Christian Blank, samen met collega's in Sydney en Stockholm, drie verschillende behandelschema's met de middelen ipilimumab en nivolumab bij 86 melanoompatiënten met uitzaaiingen in de lokale klieren.

Slechte prognose

Voor patiënten met stadium 3-melanomen was tot voor kort de standaardbehandeling een operatie om de lymfeklieren te verwijderen. Van deze patiënten heeft 60-70 procent een terugkomst van hun kanker en meer dan de helft van hen overleed binnen 5 jaar na de operatie. Met adjuvante behandeling (immuuntherapie na operatie) verbetert de prognose bij slechts 20 procent.

Veelbelovend

Neo-adjuvante immuuntherapie blijkt te werken bij 70-80 procent van patiënten met stadium-3-melanomen. Tumoren zijn geslonken of zelfs verdwenen. Immuuntherapie toepassen wanneer al het tumorweefsel nog in het lichaam zit, versterkt en optimaliseert de immuunreactie.

77 procent van de patiënten in de groep met het behandelschema dat het beste uit de bus kwam, had na behandeling een kleinere tumor, en 57 procent daarvan had zelfs geen tumor meer – door de behandeling waren alle kankercellen in de tumor gedood.

98 procent van de patiënten met een goede response op de neo-adjuvante behandeling was na 2 jaar kankervrij en na 4 jaar nog steeds.

Beter inzicht

Bij een operatie enkele weken na start van de immuuntherapie, wordt zichtbaar in de lymfeklieren of die de gewenste respons heeft opgewekt. Zijn de tumoren niet verdwenen of verkleind, dan is duidelijk dat nog verdere behandeling nodig is.

Vervolgstudies

De vervolgstudie PRADO onderzocht de veiligheid en effectiviteit van het beste behandelschema uit de OpACIN-neo-studie bij een grotere groep melanoompatiënten met uitzaaiingen in de lokale klieren. Vervolgonderzoek NADINA moet definitief laten zien wat beter is: immuuntherapie voorafgaand aan de operatie, of erna.

over de hele wereld doen mee aan deze studies.

Toekomst

De verwachting is dat er over vijf jaar voor 95 procent van de melanoompatiënten en voor 30-50 procent van patiënten met andere kankersoorten op basis van hun RNA-signatuur een gepersonaliseerde behandeling met neo-adjuvante immuuntherapie zal zijn.