Preventie is het sleutelwoord volgens Prof. dr. Monique van Leerdam, Maag-darm-leverarts. Tijdens haar komende oratie op 11 november in het Academie Gebouw van Universiteit van Leiden zal ze dat bepleiten. “We moeten er vroeger bij zijn en we moeten gezonder gaan leven, daar komt het op neer,” legt Monique uit. “Daarover zijn we het ook wel met elkaar eens; er zijn ook afspraken over gemaakt op politiek niveau. Maar we zijn vergeten vast te stellen hóé gezond we dan moeten leven. We hebben het niet vastgelegd in kwantificeerbare eenheden. En we hebben niemand verantwoordelijk gemaakt, dus als we ongezond blijven, is er niemand die we kunnen aanspreken of die een echt mandaat heeft het te veranderen.
Het blijft ook lastig, want je kunt nooit zeggen hoeveel mensen je hebt gered met preventie. Toch moeten we er wel wat mee, want als we zo doorgaan, kunnen we de zorg niet meer opbrengen. Het is een maatschappelijk probleem dat verder gaat dan alleen de zorg. Een voorbeeldje: Als je veel stress hebt vanwege geldproblemen en je de verwarming niet meer durft aan te zetten, is het niet verbazingwekkend als mensen dan een sigaret opsteken om te ontspannen.”
Vroeger detecteren
“We moeten ook beter worden in het vroegtijdig detecteren. En dat worden we ook. We vinden steeds meer biomarkers in bloed of ontlasting die betrouwbaar zijn voor het herkennen van onrustige cellen. Dat is vooruitgang. We doen bevolkingsonderzoek en met de FIT test vangen we nu al vroeg stadium darmkanker op.
Daarnaast is het herkennen van erfelijke kankersyndromen uitermate belangrijk om preventie aan de juiste personen te kunnen geven. Het Lynch syndroom bijvoorbeeld kan erfelijk zijn. Maar hoe vinden we de mensen die dit syndroom hebben? We moeten doorvragen in de spreekkamer: Hoe zit het in de familie? En daar dan ook echt een vervolg aan geven.”
Als je dan als patiënt weet dat je een erfelijk syndroom hebt, heeft dat behoorlijke gevolgen. Je moet je familie gaan inlichten en zij moeten voor onderzoek komen. Dat is nogal een opgave voor een patiënt, en artsen kunnen hierbij helpen. We moeten het ook bespreekbaar maken, er aandacht voor hebben. Ik had een patiënt met een Marokkaanse achtergrond en met hem was het hebben van een erfelijk syndroom gewoon onbespreekbaar. Hij wilde het er niet over hebben vanwege zijn culturele achtergrond. Maar dan weet je dat er dus kanker zal voorkomen in zijn familie die we pas in een later stadium zullen diagnosticeren."
Maak de cirkel rond
“Dit is een probleem dat we veel zien; we zijn goed in het opzetten van een eerste stap zoals een bevolkingsonderzoek, maar vervolgens zijn we niet zo goed in de vervolgstappen. Dus we optimaliseren deze onderzoeken te weinig, we maken het ingewikkeld om verder onderzoek te doen, we leggen niet vast hoe gezond we moeten zijn, we vragen te weinig door in de spreekkamer. We maken de cirkel niet rond. En dat is wat we beter moeten gaan doen."
en
English
