Nieuwe groepsleider Michiel Vermeulen: ‘Bijna elk onderzoek heeft een raakvlak met eiwitten’

30 mrt. 2023 14:00

Welke rol spelen eiwitten bij het ontstaan van kanker? Met die vraag gaat Michiel Vermeulen zich bezighouden in het Nederlands Kanker Instituut. Hij is de nieuwe groepsleider van de Mass Spectrometry/Proteomics Facility. In dit interview vertelt hij over massaspectrometrie, zijn fascinatie voor eiwitten en het bereiden van curry’s.

Het had niet veel gescheeld of Michiel Vermeulen was arts geworden. ‘Ik ben drie keer uitgeloot voor geneeskunde. Ik dacht altijd dat ik dat ik die studie zou gaan doen.’

Toch loopt hij nu niet in een witte jas door het Antoni van Leeuwenhoek, maar is hij onderzoeker. ‘Toen ik ooit een stage liep op een laboratorium, raakte ik in de ban van het doen van experimenten. Hoe reageren bijvoorbeeld twee eiwitten op elkaar? De opwinding van het onbekende, van iets wat niemand nog weet, daar werd ik door gegrepen. En dat enthousiasme heb ik nog steeds.

Je bent een nieuw lab aan het opzetten aan het NKI. Wat ga je precies doen?

Mijn lab heeft als expertise proteomics. Dat is een krachtige technologie waarmee we kunnen onderzoeken hoe cellen functioneren en in weefsels met elkaar communiceren. Dat doen we door te bepalen welke eiwitten er in cellen en weefsels worden uitgescheiden. We willen proteomics bij het NKI onder meer gaan gebruiken om te onderzoeken hoe in een weefsel kanker ontstaat.

Waarom zijn eiwitten zo belangrijk bij het ontstaan van kanker?

Eiwitten geven weefsels en organen een specifieke functie. Zo zitten er in je lever cellen die eiwitten aanmaken om je bloed te ontgiften. En in cellen in je alvleesklier wordt bijvoorbeeld insuline aangemaakt, dat is ook een eiwit. Maar al die eiwit-producerende cellen zijn er natuurlijk niet zomaar ineens. Ze ontstaan uit stamcellen die overal in je lichaam voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan de huidschilfertjes die dagelijks van je huid afvallen. Dat zijn dode huidcellen. Vanuit de onderste laag van de huid worden deze huidcellen aangevuld door delende en zich specialiserende stamcellen, waaruit nieuwe huidcellen ontstaan. In deze specialisering zijn we geïnteresseerd in ons lab. Want als er kanker ontstaat raakt dat proces verstoord.

Wat gebeurt er dan?

Stamcellen gaan zich dan ongecontroleerd delen zonder dat ze zich specialiseren. Dan krijg je op een gegeven moment een massa van ongecontroleerd delende cellen, oftewel een tumor. In een tumor is de eiwitproductie verstoord en worden er verkeerde eiwitten aangemaakt. Deze eiwitten kunnen we onderzoeken met massaspectrometrie. Zo krijgen we meer inzicht in dit proces.

Hoe bestudeer je die eiwitten precies?

Dat doen we met een massaspectrometer. Dat is een groot apparaat waarmee we de massa en de samenstelling van eiwitfragmenten kunnen bepalen. Geïsoleerde eiwitten uit cellen worden eerst in kleinere fragmenten geknipt. De fragmenten die hierbij ontstaan worden in een massaspectrometer gemeten, zodat we uiteindelijk weten welke eiwitten in cellen aanwezig zijn en in welke hoeveelheid. Het NKI heeft mij aangetrokken om de expertise op het gebied van massaspectrometrie te versterken en uit te breiden

Waar ben je zelf het meest benieuwd naar bij je onderzoek?

Zelf ben ik momenteel erg nieuwsgierig naar de eiwitten die op de buitenkant van tumorcellen zitten. Die maken contact met eiwitten aan de buitenkant van immuuncellen en bindweefselcellen. Wat gebeurt er dan precies? En waarom kunnen de immuuncellen van sommige patiënten de kanker verdrijven als ze immuuntherapie krijgen, maar lukt datzelfde bij andere patiënten niet?

Wat was voor jou de belangrijkste reden om hier te komen werken?

Ik hoop hier meer met patiëntmateriaal te kunnen werken. Tot nu toe deed ik mijn onderzoek vooral met kweeksystemen, waarbij je in een petrischaal cellen kweekt. Zo maken we zelf ook organoides oftewel mini-orgaantjes in het lab. Maar als je wilt uitzoeken waarom immuuntherapie niet werkt bij een patiënt, heb je cellen uit het lichaam van die persoon nodig. Dan kun je bijvoorbeeld kijken welke eiwitten er in gezonde cellen zitten en welke in de tumor. En dan kun je hopelijk bepalen hoe het kan dat een tumor het immuunsysteem ontwijkt.

Wat doe je als je niet aan het werk bent?

Ik ben getrouwd met Nina. Ik heb twee dochters van acht en zeven, Lotte en Milou. Verder hou ik van sporten, dus ik zit graag op de racefiets. En koken vind ik erg leuk. Ik maak graag een goede curry. Dat koken overlapt trouwens wel een beetje met het werk dat ik vroeger deed in een lab. Als je een proef probeert te doen, heb je fingerspitzengefühl nodig. Je werkt met een snufje van dit en een snufje van dat. Dat heb je soms ook als je een recept maakt.

Waar verheug je je het meest op als nieuwe groepsleider?

Aan het NKI wordt ontzettend veel interessant onderzoek gedaan. Ik kan niet wachten om samen te werken met andere wetenschappers. Ik ben een teamspeler en ik vind het geweldig om anderen in staat te stellen om met massaspectrometrie een puzzelstukje op te lossen in hun onderzoek. Eiwitten zijn immers voor elk onderzoek relevant.