Zomerserie het Parool deel 5: hartenkreten op de Muur van Gedachten

“Het ziet er wel vrolijk uit, al die papiertjes in verschillende kleuren,” zegt Anne Beumer (32). “Elke keer als ik in het ziekenhuis ben, valt het me weer op. Meestal lees ik ook even wat mensen op de briefjes hebben geschreven. Het zijn vaak ontroerende teksten.”

De gekleurde briefjes kleven op de Muur van Gedachten, een soort reusachtig prikbord in de entreehal van het ziekenhuis. De formule is heel simpel: in een paar regels mag iemand een hartenkreet uiten. Sommigen maken een tekening, maar de meeste mensen schrijven hun emoties op.

De korte teksten zijn soms verhalen op zich.

‘Hoi mama,’ staat in kinderhandschrift op een geel briefje. ‘Ik weet dat je dit briefje nooit meer gaat zien, maar ik hou van jou. Liefs Robin.’

Of, op oranje: ‘Ik wil niet dood. Het leven is zo mooi en dierbaar. Helaas is het me niet gegund. PS: ik zoek een tovenaar.’ Iemand anders heeft erbij geschreven: ‘Ik ook’.

Op roze: ‘Vergeet nooit te leven. Sterven doe je één keer, leven doe je elke dag.’

Op oranje: ‘Allah heeft mij beproefd met een ernstige ziekte. Maar in deze beproeving zat meer zegening dan zonde. Daar ben ik Allah dankbaar voor. Aub een dua (bescherming) voor mij en alle zieken.’

Persoonlijke aandacht

Beumer kent dat type teksten. Sterker, ze heeft zelf ook op zo’n briefje gestaan. Drie jaar geleden had ze borstkanker. Haar moeder schreef een dankbetuiging aan het ziekenhuis, voor de goede zorg. “Maar haar exacte woorden weet ik niet. Mijn moeder heeft me het briefje niet persoonlijk laten lezen. Ze heeft het me naderhand verteld.”

Beumer komt nog elke drie maanden terug naar het ziekenhuis voor een botoxinjectie. Dat ontspant een spier die na de operatie wat strak is gaan staan. Behalve vanwege de vrolijke kleuren vindt ze de Muur ook prettig omdat er persoonlijke aandacht uit spreekt voor patiënten en hun naasten. “Daarmee onderscheidt dit ziekenhuis zich van andere ziekenhuizen. Elders kreeg ik meer het idee dat ik een nummer was, hier voelde ik me echt als een persoon behandeld.”

De Muur van Gedachten bestaat officieel sinds 2015. Het is een idee van Wim van Harten, voormalig bestuurder van het ziekenhuis. “Al vind ik ‘idee’ een te groot woord,” aldus Van Harten. De Muur is er eigenlijk vanzelf gekomen, legt hij uit. Organisch bijna.

“Tijdens een verbouwing in het ziekenhuis stonden er in de hal van die tijdelijke, houten wanden. Daar plakten mensen uit eigen beweging briefjes op. Ik denk naar een idee van de Alpe d’Huzes, waar een muur stond voor herinneringen aan kankerpatiënten. Toen ik als bestuurder vertrok bij het Antoni van Leeuwenhoek, heb ik gevraagd om een officiële plek en betere vormgeving. Dat is de Muur van Gedachten geworden.”

Bijna alles mag

Van Harten werd na zijn periode in het Antoni van Leeuwenhoek bestuurder van ziekenhuis Rijnstate in Arnhem, waar hij ook weleens opperde dat er zo’n muur moest komen. Daar kwam het er echter nooit van.

“Ik denk dat het niet zo goed past in een algemeen ziekenhuis,” zegt Van Harten, die nog wel als onderzoeker aan het Antoni van Leeuwenhoek verbonden is. “In een algemeen ziekenhuis komen ook mensen voor een relatief lichte knieoperatie of een eenvoudig oogprobleem. In het Antoni van Leeuwenhoek komt iedereen vanwege kanker of een vermoeden daarvan. Dat verbindt. Mensen voelen zich lotgenoten. Daarom past het hier beter, denk ik.”

De hartenkreten zijn vaak anoniem. Bijna alles mag, zegt Jan-Frank Schampers van het Centrum Patiënteninformatie van het ziekenhuis, die de berichten beheert. Een scheldwoord mag blijven hangen. Iemand die ontevreden is over een arts of de zorg mag dat ook uiten, mits de bewoording in het betamelijke blijft.

Alleen religieuze teksten die duidelijk het doel hebben om anderen te bekeren, worden verwijderd, zegt Schampers. “Folders van religieuze organisaties haal ik meteen weg. Dat geldt overigens ook voor een bankbiljet dat we soms tegenkomen, hoe goedbedoeld ook. Dat geld doneren we dan aan kankeronderzoek.”

Dozen vol briefjes

De Muur is populair. Zó populair, dat Schampers en zijn collega’s elke maand oude briefjes moeten weghalen om plaats te kunnen maken voor nieuwe. Dat is geen fijne klus, zegt Hilleke Ullings, ook van het Centrum Patiënteninformatie. “Het voelt een beetje alsof je iemands emoties wegvaagt.”

De briefjes worden wel bewaard. Ullings laat de dozen zien waarin de hartenkreten van duizenden mensen zijn opgeslagen. “Soms meldt iemand zich die zijn briefje terug wil. Voor sommige mensen past de tekst bij hun rouw- of verwerkingsproces.” Opvallende berichten zet het Antoni van Leeuwenhoek soms via de eigen socialemediakanalen online.

Rauwe emoties

Als beheerders van de Muur denken Schampers en Ullings dat naasten van patiënten vaker briefjes schrijven dan patiënten zelf, maar zeker weten doen ze het niet. Zoals ze ook niet kunnen zeggen of de mensen die de hartenkreten lezen nu vaker patiënten, of juist partners of familieleden zijn.

“De briefjes bevatten eigenlijk altijd gevoelens en gedachten die vrijkomen bij een ziekte die het fundament aantast van het vertrouwen in je eigen lijf en je leven,” zegt Van Harten. Verdriet, bijvoorbeeld. Of woede, angst of eenzaamheid. Maar ook troost, bezinning of dankbaarheid. “Voor rauwe emoties en gedachten is in de ziekenhuiszorg niet altijd plaats, maar op de Muur wel.”

Van Harten leest de briefjes zelf ook nog geregeld. Hij kan zich geen letterlijke tekst herinneren die hij in het bijzonder mooi, ontroerend of inspirerend vond. “Maar wat mij tevreden stemt en trots maakt, is dat de Muur nog altijd veel wordt gebruikt. Het is een uitlaatklep die iedereen op zijn eigen wijze kan gebruiken.”