Aantal afweercellen als voorspeller voor noodzaak chemotherapie

Triple-negatieve borstkanker is een agressieve vorm van borstkanker die vaak snel groeit en ook sneller uitzaait dan andere vormen van borstkanker. Deze vorm van borstkanker is niet hormoongevoelig - noch voor oestrogeen noch voor progesteron - en reageert daarom niet op hormoontherapie. Jaarlijks krijgen ongeveer 2.000 tot 3.000 vrouwen de diagnose triple negatieve borstkanker.

Bijna alle patiënten met triple-negatieve borstkanker krijgen chemotherapie om uitzaaiingen te voorkomen. Maar chemotherapie heeft veel bijwerkingen en kan bijvoorbeeld de vruchtbaarheid en soms ook de latere gezondheid negatief beïnvloeden.

Er is ook een groep patiënten die wel goed reageert op de behandeling. In deze groep patiënten met een uitstekende prognose worden veel afweercellen in de tumor gezien. Deze cellen dringen vanuit het bloed de tumor binnen om daar de kankercellen te vernietigingen en worden ook wel tumor-infiltrerende lymfocyten, of TILs, genoemd.

Stadium 1

Arts-onderzoeker Veerle Geurts: “We wisten al uit eerdere onderzoeken dat veel TILs rond de tumor een gunstig teken zijn. Maar al deze data is gebaseerd op alle stadia van triple-negatieve borstkanker. We wilden weten of chemotherapie nodig is voor patiënten met een stadium 1 tumor. Sommige patiënten hebben namelijk zo'n goede prognose dat de nadelen van chemotherapie niet opwegen tegen de voordelen”.

Om dit vermoeden te bevestigen zijn de onderzoekers het archief ingedoken. Ze identificeerden eerst 4.511 patiënten die tussen 2005 en 2015 in Nederland de diagnose triple-negatieve borstkanker kregen. Geurts: “Vervolgens hebben we van alle patiënten die geen chemotherapie hebben gehad de weefselblokjes opgevraagd. Bij 1.041 van deze blokjes is het gelukt om de hoeveelheid TIL’s te bepalen.”

De uitkomst: vrouwen met een hoog TIL-percentage (30% of meer), hebben een tienjaars-overleving van 96%, vergeleken met 87% bij patiënten met minder afweercellen. Geurts: “Bij een bepaalde vorm van de tumor, de pT1c tumor zagen we zelfs nog een beter effect; Bij 75% of meer afweercellen was de overleving 98,3%.”

Overbehandeling

Internist-oncoloog en onderzoeker Marleen Kok: “Momenteel krijgen veel patiënten met triple-negatieve borstkanker een standaardbehandeling met gedurende 5 maanden chemotherapie met drie of vier soorten chemo-middelen. Voor patiënten met veel TILs in de tumor is dit dus een enorme overbehandeling.” Daarom start binnenkort een klinische studie om te onderzoeken of chemotherapie bij patiënten met hoge TILs kan worden weggelaten zonder de prognose te verslechteren en of dit de kwaliteit van leven verbetert.

“Interessant is dat het eerste rapport waarin wordt gesuggereerd dat een verhoogd aantal immuuncellen geassocieerd is met een betere prognose bij borstkankerpatiënten, meer dan 100 jaar geleden werd beschreven door artsen van de Amerikaanse Mayo Clinic,” zegt Roberto Salgado, M.D., mede-voorzitter van de International Immuno-Oncology Biomarker Working Group, en mede-leider van de studie. "Het kostte een wereldwijde inspanning en een eeuw later om deze biomarker opnieuw te onderzoeken en dichter bij toepassing in de patiëntenzorg te brengen."

Financiers

Het onderzoek is gefinancierd door KWF Kankerbestrijding en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Publicatie