Onder de indruk
Vandaag heeft McLelland de Antoni van Leeuwenhoekprijs 2023 gekregen voor meer dan 'alleen' deze ontdekking. Begeleider Thijn Brummelkamp: "Ik ben diep onder de indruk van Gian-Luca als wetenschapper en hij is ook een van de beste begeleiders van stagestudenten die ik heb ontmoet. Zijn prestaties en passie voor wetenschap zijn uitzonderlijk."
Logistieke problemen
Zijn onverwachte vondst, vorig jaar gepubliceerd in Nature, was niet waar Gian-Luca in eerste instantie naar zocht. “Ik raakte op een zijspoor”, zegt hij. “Ik wilde de vetstofwisseling bestuderen. Cellen hebben daarbij wat logistieke problemen: ze maken vetten aan op één plaats, bewaren ze op een tweede, en verbranden ze op een derde. Sommige dingen in de literatuur klopten echter niet.”
Ook zag hij vetten in druppeltjes opgeslagen zitten in cellen die dat niet zouden moeten hebben. Ze misten namelijk de bekende productieroute... “Dat was raadselachtig”, zegt hij. Je zou kunnen denken: een paar druppeltjes, wat maakt dat uit? Gian-Luca zag dat anders. Hij ontwierp een slimme reeks experimenten in cellen waarbij hij genen selectief aan- en uitschakelde om het effect te bestuderen. “We ontdekten dat cellen een rem hebben op hun triglyceride-productie. Toen we die uitschakelden, zagen we een waanzinnige hoeveelheid vetdruppels.”
Enorme gaten
“Deze genetische experimenten, ontworpen en uitgevoerd door Gian-Luca, behoren tot de meest elegante en opmerkelijke proeven die ooit in mijn laboratorium zijn uitgevoerd”, zegt Thijn Brummelkamp.
"Ik vind het erg leuk om te proberen de ingewikkelde werking van dingen die we niet begrijpen te ontrafelen”, zegt Gian-Luca. “Onze huidige kennis over cellen en biologie bevat enorme gaten. Van de 20.000 menselijke genen zijn bijvoorbeeld nog veel functies onbekend. Je kunt daar dus compleet nieuwe en onverwachte dingen ontdekken, super spannend.”
Ongemakkelijke posities
McLelland, afkomstig uit Montreal (Canada), typeert zichzelf als een laidback persoon. Door deze relaxte houding te combineren met zijn creativiteit en passie voor het blootleggen van nieuwe kennis, lijkt hij heel succesvol in wat hij het liefst doet: vooruitgaan. In de wetenschap. In sport. In het leven.
Daarbij gaat hij ongemakkelijke posities niet uit de weg, zowel letterlijk - tijdens yoga - als figuurlijk - door te verhuizen naar het buitenland of door ijshockey te blijven spelen ondanks het feit dat hij er in het begin weinig van bakte. “Ik doe graag dingen waar ik goed in ben, maar ik hou ook van activiteiten waar ik niet in uitblink. Gewoon voor de lol, en om het gevoel te hebben dat ik mijn vaardigheden kan verbeteren."
Bijbaantjes
Hij experimenteert graag met cellen in het lab om te ontdekken hoe genen op elkaar inwerken - door genen heel nauwkeurig uit te schakelen en de effecten te bekijken. “In feite reverse engineeren we iets dat al bestaat. Stel je voor dat je een auto uit elkaar haalt om te ontrafelen hoe hij werkt, zonder dat je vooraf weet hoe de auto werkt. Dat is wat we in het lab doen met genetica.”
“Veel genen hebben een tweede functie, een bijbaantje als het ware. Hoe cool is dat? Eén functie van zo’n gen is dan bekend, maar hij blijkt daarnaast nog een tweede te hebben. Cellen zijn in die zin heel efficiënt. Ze zijn waarschijnlijk complexer dan we ooit in ons hele leven kunnen begrijpen.”
Zijn verhuizing naar Nederland was een openbaring voor hem. “Montreal is vrij Europees voor Noord-Amerikaanse standaarden. Maar hier in Europa denken mensen toch anders. Ze hebben bijvoorbeeld een andere houding ten opzichte van de werk-privébalans.” En dan is er nog die ene Nederlandse gewoonte die hem als gegoten zit: “Ik fiets elke dag naar mijn werk sinds ik hier ben. Ik vind het heerlijk.”
Antoni van Leeuwenhoek prijs
Het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, reikt de Antoni van Leeuwenhoek prijs jaarlijks uit aan zijn meest talentvolle jonge wetenschapper. De prijs bedraagt 6000 euro, te besteden aan nieuw onderzoek. De prijs, die in 1988 voor het eerst werd uitgereikt, wordt deels gefinancierd door NKI-alumnus prof. dr. Roel Nusse van Stanford University. Het Antoni van Leeuwenhoek is hem hiervoor bijzonder erkentelijk.
en
English
