Veertien onderzoeksteams kunnen starten met hun onderzoek dankzij KWF Kankerbestrijding

Veertien onderzoeksteams van het Nederlands Kanker Instituut (NKI), het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, gaan van start met nieuwe projecten, dankzij financiële steun van KWF Kankerbestrijding. Deze projecten zijn zeer divers. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van een slimme naald die kankercellen kan opsporen tijdens weefselonderzoek. Of onderzoek naar een hormoon dat een rol speelt bij het dag-nachtritme dat tumoren helpt overleven na behandeling. Ook werken we aan de ontwikkeling van een test om cognitieve problemen bij kankerpatiënten vroegtijdig op te sporen.

Slim meten

Onderzoekers en artsen gebruiken slimme meettechnologieën om vroegtijdig en snel diagnoses te kunnen stellen. Hierdoor krijgen patiënten sneller de juiste behandeling. Dankzij KWF gaat Sanne Schagen samen met haar team onderzoeken hoe vaak mensen die kanker hebben (gehad) last hebben van concentratie- en geheugenproblemen. Ze ontwikkelen een slimme online test die helpt om deze problemen snel en precies op te sporen, zodat patiënten de juiste zorg kunnen krijgen. Een andere tool is de slimme biopsienaald die de onderzoeksgroep van chirurg Theo Ruers ontwikkelt. Deze naald bevat complexe technologie en moet na weefselafname kunnen aantonen of er kwaadaardige cellen aanwezig zijn in het weefsel. Senior onderzoeker Behdad Dasht Bozorg ontwikkelt een innovatief, draagbaar apparaat dat huidkanker vroegtijdig kan opsporen. Dit apparaat combineert kunstmatige intelligentie met hyperspectrale beeldvorming, een techniek die informatie verzamelt over het licht en kleuren. Hiermee wordt het mogelijk om huidkanker te detecteren zonder onnodige weefselafnames.

Immuuntherapie

KWF investeert ook in de verdere ontwikkeling van immuuntherapie. Daniel Peeper gaat samen met zijn team de eigenschappen van tumor-reactieve CD8 T-cellen onderzoeken. Deze cellen, die in tumoren voorkomen, spelen een belangrijke rol in immuuntherapie. Het doel is om hun werking en toepasbaarheid in de kliniek beter te begrijpen.

Ook Rik Lindeboom gaat zich met zijn onderzoeksgroep richten op eiwitten in tumoren. Ze willen voorspellen welke eiwitten het meest geschikt zijn voor behandelingen met immuuntherapie en deze in kaart brengen bij zeldzame kankers. Gynaecologisch oncoloog Frédéric Amant zal samen met zijn team werken aan een nieuwe behandeling voor leiomyosarcomen (LMS), een zeldzame en agressieve vorm van spierkanker in het spierweefsel. Zijn team combineert checkpointremmers met een gerichte therapie die een specifiek proces in kankercellen blokkeert, om de effectiviteit van de behandeling te verbeteren.

Internist-oncoloog Tom Seijkens richt zich op de TIL-TEC-studie. Deze studie onderzoekt een nieuwe vorm van TIL-therapie voor baarmoederkanker waarbij eigen afweercellen worden gekweekt voor de behandeling van de tumor. Dit nieuwe TIL-product, gecombineerd met een niet-toxisch middel, maakt de behandeling beter verdraagbaar en geschikter voor kwetsbare patiënten in vergelijking met de eerder ontwikkelde TIL-therapie.

Support voor fundamenteel en klinisch onderzoek

Naast deze mooie projecten, zijn er ook toekenningen voor fundamenteel onderzoek. Bijvoorbeeld het onderzoek van het team van Heinz Jacobs naar diffuus grootcellig B-cel lymfoom (DLBCL). Dit is de meest voorkomende vorm van lymfeklierkanker in Nederland, met 1200 nieuwe gevallen per jaar. Hoewel zestig procent van de patiënten geneest met de standaardbehandeling, werkt deze niet altijd of komt de kanker terug. De groep ontdekte dat het remmen van de eiwitten DOT1L en EZH2 de groei van lymfoomcellen kan stoppen en onderzoekt nu of het combineren van deze remmers met andere behandelingen de effectiviteit kan verbeteren.

Ook de NORMA-trial kan van start, waarin chirurg Yvonne Schrage samenwerkt met 16 centra in Nederland. Ze gaan onderzoeken of re-excisie veilig weggelaten kan worden bij de behandeling van melanoom (huidkanker). Om terugkeer van de ziekte te verkleinen wordt van oudsher een re-excisie gedaan: het weghalen van een ruim stuk gezonde huid met als doel nog aanwezige tumorcellen te verwijderen. Alleen: deze cellen worden maar heel soms teruggevonden. Tegelijkertijd ervaren veel patiënten vervelende wondcomplicaties door de ingreep, en daarmee een verminderde kwaliteit van leven, verminderde arbeidsparticipatie en hoge zorgkosten. Of re-excisie inderdaad het risico op terugkeer van de ziekte vermindert of de overleving verbetert, is nooit wetenschappelijk onderzocht.

In totaal financiert KWF ruim 14 miljoen euro aan de onderzoeksprojecten van het Antoni van Leeuwenhoek. Ook de onderzoeksgroepen van Thijn Brummelkamp, Katrien Berns, Wilbert Zwart, Michiel Vermeulen en Gabe Sonke ontvangen financiering voor hun projecten. Vier van de gehonoreerde projecten zijn mogelijk gemaakt door Alpe d'HuZes, namelijk die van Tom Seijkens, Rik Lindeboom, Michiel Vermeulen en Frédéric Amant.

Overzicht van nieuwe onderzoeksprojecten van het Antoni van Leeuwenhoek die worden gefinancierd KWF Kankerbestrijding en Alpe d’Huzes.

Onderzoeksproject	Projectleider	Financieringspartner	Bedrag
Epigenoom en metaboloom in de strijd tegen diffuus grootcellig B-cellymfoom	Heinz Jacobs	KWF Kankerbestrijding	€ 921.923,00
Het ontrafelen van de moleculaire mechanismen die een rol spelen bij dikkedarmkanker gedreven door mutaties in SMAD4.	Michiel Vermeulen	Alpe d’Huzes	€ 749.191,00
Een nieuw licht op behandelresistente prostaatkanker: dag/nachtritme regulerende eiwitten als therapeutisch target?	Wilbert Zwart	KWF Kankerbestrijding	€ 762.288,00
Gerichte behandeling van laaggradige en mucineuze eierstokkanker	Katrien Berns	KWF Kankerbestrijding	€ 588.264,00
Resistentie tegen anti-PD1 checkpointremmers overwinnen in leiomyosarcomen: de rol van PI3K/mTOR-geïnduceerde immunomodulatie in de tumormicro-omgeving	Frédéric Amant	Alpe d’Huzes	€ 854.325,66
T-celclusters uit klinische monsters verrijkt voor anti-tumorreactiviteit: gedetailleerde karakterisering en preklinische verkenning	Daniel Peeper	KWF Kankerbestrijding	€ 994.760,00
De rol van een nieuwe syntheseroute voor triglyceriden in kanker	Thijn Brummelkamp	KWF Kankerbestrijding	€ 894.404,00
Het ontcijferen van de getallen achter tumorantigeen presentatie	Rik Lindeboom	Alpe d’Huzes	€ 727.460,26
Een nieuwe slimme benadering om cognitieve problemen vast te stellen bij mensen met kanker	Sanne Schagen	KWF Kankerbestrijding	€ 1.234.435,00
Een slimme biopsienaald: kankerdiagnose dichter bij huis	Theo Ruers	KWF Kankerbestrijding	€ 1.465.105,00
SpectraSkin: innovatie in vroege huidkankerdetectie met mobiele hyperspectrale technologie en AI	Behdad Dasht Bozorg	KWF Kankerbestrijding	€ 590.718,60
De ontwikkeling van Tumor Infiltrerende Lymfocyten (TIL) therapie voor baarmoederkanker: de TIL-TEC studie	Tom Seijkens	Alpe d’Huzes	€ 4.155.869,50
MED-ACT: Master Protocol voor evaluatie van geoptimaliseerde behandelingen van kanker	Gabe Sonke	KWF Kankerbestrijding	€773,296.35
NORMA randomized trial; de-escalation in melanoma treatment (NO Re-excision in MelanomA)	Yvonne Schrage	KWF Kankerbestrijding	€ 1,7 miljoen