Vier onderzoeken van start door steun KWF Kankerbestrijding

Rem op instabiliteit

Hoe houden kankercellen hun genoom, hun erfelijk materiaal, stabiel genoeg? Hoewel veranderingen in het genoom kanker kunnen bevorderen, kan te veel genoom-instabiliteit dodelijk zijn en verdere groei en ontwikkeling van kanker vertragen. Daarom ontwikkelen agressieve kankers manieren om die instabiliteit te beperken. “Hoe ze dat doen, is nog grotendeels onbekend, en daarmee missen we kennis die ten grondslag ligt aan kanker en mogelijk aangrijpingspunten biedt voor nieuwe therapieën”, zegt groepsleider Jacqueline Jacobs. Daar wil zij met de net toegekende KWF-beurs verandering in brengen. “Op basis van onze recente vindingen rondom het eiwit KAP1 gaan we onderzoeken hoe kankercellen instabiliteit tegengaan.”

Milde mutaties

Groepsleider Titia Sixma duikt met behulp van de nieuwe subsidie diep in het ingenieuze systeem van DNA-reparatie dat mismatch repair (MMR) heet. Dit systeem is essentieel voor een goed onderhoud van je DNA, en dus voor je gezondheid. Als onderdelen ervan niet goed werken, door een mutatie bijvoorbeeld, heb je bijvoorbeeld een grotere kans op darmkanker en baarmoederkanker (Lynch syndroom). Sommige mutaties in MMR-genen tasten het reparatiesysteem maar beperkt aan. “Dit soort milde mutaties kunnen een bijzonder effect hebben op de reparatie”, zegt Titia. “In ons nieuwe onderzoek bestuderen hoe deze milde varianten het reparatiemechanisme veranderen. Dit kan belangrijk zijn voor de screening en behandeling van bijvoorbeeld patiënten met Lynch Syndroom en zulke mutaties.”

Bestemming bereikt?

Postdoc Bram Thijssen gaat op zoek naar een manier om te meten hoeveel chemotherapie daadwerkelijk in kankercellen aankomt. Hij richt zich daarbij op het chemotherapeuticum carboplatine, dat heel effectief kan zijn voor patiënten met eierstokkanker. Helaas schakelt dat in de meeste patiënten niet alle kankercellen uit. Waarom die cellen ontkomen, staat nog niet vast. Bram: “In dit nieuwe onderzoek gaan we in duizenden individuele cellen van uitzaaiingen van patiënten heel nauwkeurig kijken hoeveel carboplatine de cellen bereikt, en hoe ze daarop reageren. We hopen een methode te ontwikkelen die kan bepalen of er genoeg medicijn aankomt, en daarmee hopelijk verklaren waarom sommige cellen niet doodgaan.”

Moleculaire gespreksanalyse

Een ander belangrijk vraagstuk waar wetenschappers mee worstelen is: waarom reageren sommige patiënten zo goed op immuuntherapie en andere juist niet? De KWF-subsidie stelt groepsleider Daniela Thommen nu in staat om te onderzoeken wat er precies gebeurt in de complexe communicatie tussen de verschillende cellen in en bij de tumor. Daniela: “Tumoren zijn complexe ecosystemen waarin kankercellen, immuuncellen en stromale cellen met elkaar ‘praten’ via de moleculen die ze uitscheiden. Dit dynamische gesprek kan het functioneren van de immuuncellen en hun respons op de therapie verhogen of verlagen. Met tumormodellen van patiënten (tumor avatars) willen we de uitgescheiden moleculen voor honderden tumoren in kaart brengen. Vervolgens willen we achterhalen welke eigenschappen bepalend zijn en mogelijk een doelwit kunnen worden voor immuuntherapie op maat.”