en
English
Eierstokkanker en erfelijkheid
Het menselijk lichaam bestaat uit miljarden cellen. Alle cellen in ons lichaam hebben een kern. De kernen van deze cellen bevatten chromosomen, de dragers van ons erfelijk materiaal. Chromosomen liggen in paren in de kern van de cel. Van elk chromosomenpaar komt er één van vader en één van moeder. Erfelijke informatie is dus altijd dubbel aanwezig.
Het erfelijk materiaal ligt opgeslagen op 46 chromosomen, verdeeld over 23 chromosomenparen. Een chromosoom bestaat uit twee strengen DNA (desoxyribonucleïnezuur). Eiwitten zijn belangrijk voor het normaal functioneren van het lichaam. Het stuk DNA, dat de code geeft voor een bepaald eiwit, wordt een ‘gen' genoemd. De mens heeft ongeveer 20.000 genen, die samen alle informatie bevatten die noodzakelijk is voor onze ontwikkeling en voortplanting. Van de meeste genen heeft een mens dus twee exemplaren, één afkomstig van de moeder en één afkomstig van de vader.
Alle cellen in ons lichaam bevatten 46 chromosomen, behalve de geslachtscellen.Bij de vrouw zijn dit de eicellen, bij de man de zaadcellen. De geslachtscellen bevatten 23 chromosomen: één van elk chromosomenpaar. Bij de bevruchting smelt een zaadcel samen met een eicel. Dan komen de 23 chromosomen van een eicel samen met de 23 chromosomen van een zaadcel. Er ontstaat een bevruchte eicel waarin weer 46 chromosomen zitten: 23 chromosomenparen. Dit is de basis waaruit een kind zich ontwikkelt. De wetenschap die de werking van de genen bestudeert en onderzoekt hoe eigenschappen worden overgedragen heet genetica of erfelijkheidsleer.
Wat betekent een erfelijke aanleg voor kanker?
Een kiembaanmutatie hoeft niet altijd tot ziekte te leiden. Dit hangt af van het gen waarin deze mutatie is ontstaan. Wanneer deze mutatie aanwezig is in een gen dat bijvoorbeeld een belangrijke rol speelt bij het repareren van DNA-fouten, dan kunnen nieuwe DNA-veranderingen minder goed worden gerepareerd en heeft iemand in de loop van het leven een verhoogd risico op het ontstaan van kanker. In dat geval zeggen we dat iemand een drager is van een erfelijke aanleg voor kanker.
Wat is het verschil tussen erfelijke (kiembaan) en niet-erfelijke (somatische) mutaties?
Een kiembaanmutatie is een mutatie die bij de geboorte al aanwezig is, en die in alle lichaamscellen van een persoon aanwezig is. Een kiembaanmutatie kan daarom via de geslachtscellen doorgegeven worden aan het nageslacht en is daarom een erfelijke mutatie.
Er zijn ook mutaties die in de loop van het leven kunnen ontstaan. Deze mutaties die ontstaan, door bijvoorbeeld fouten tijdens de normale celdeling of invloeden van buitenaf, worden ‘somatische’ mutaties genoemd. Deze mutaties zitten alleen in de beschadigde lichaamscellen en komen niet voor in de geslachtscellen (ei- of zaadcellen). Somatische mutaties kunnen dus niet worden doorgegeven aan een volgende generatie en deze mutaties zijn dus niet erfelijk.
Erfelijke of familiaire aanleg
Soms komt eierstokkanker bij meerdere vrouwen in een familie voor, maar wordt er geen erfelijke aanleg aangetoond. In dat geval spreekt men van ´familiaire eierstokkanker´. Lees hieronder meer over het onderscheid tussen familiaire en erfelijke eierstokkanker.
